Tại sao các Rock fan lấy Che Guevara làm thần tượng?
Tại sao các Rock fan lại lấy Che Guevara làm thần tượng trong khi ông là con người của cách mạng, thiên về chính trị chứ không liên quan gì đến âm nhạc?
Năm 1965, Che đang sống trong một căn hộ tồi tàn tại Prague, thủ đô của Tiệp Khắc). Ông đang nghe nhạc Beatles hát từ chiếc máy cassette cầm tay. Cuối cùng ông cũng đâm ra say mê các ca sĩ nhạc Rock người Anh này.
Về sau chính các ca sĩ trẻ này đã phân phát những bức ảnh của Che tại một buổi diễn của họ. John Lennon có thể gật đầu "chấp nhận" Che và cùng lúc thốt lời phản đối cuộc chiến ở Việt Nam.
Đứng trên quan điểm ngày càng mâu thuẫn như hiện nay, chất chứa quá nhiều nỗi thất vọng, giới trẻ đang mượn lại hình ảnh người du kích này làm nhân vật phản diện trong ngành công nghiệp trẻ trung nhất trong mọi ngành công nghiệp: nhạc Rock.
Không phải ngẫu nhiên mà hình ảnh của Che lại hiện diện trong những buổi trình diễn nhạc Rock, trên băng-rôn ủng hộ những đội bóng của Đức, Italy và Argentina. Các buổi biểu diễn nhạc Rock ngoài trời được xem như là tâm điểm mang tính nghi lễ của nền văn hoá giới trẻ, là nơi không bao giờ ngừng sản xuất ước mơ trong 1 cuộc sống bị lệ thuộc vào vòng xoáy của thị trường, là nơi mà hình thức phát triển cao nhất của chủ nghĩa tiêu dùng - nền công nghiệp âm nhạc - để lại dấu ấn của nó.
Trong những xã hội đam mê bóng đá, đội bóng mà bạn yêu thích sẽ tạo cho bạn 1 cảm giác gắn bó mạnh mẽ,một ngôi nhà thứ 2 được chọn thuở ấu thơ bên khung cảnh ấm cúng của một gia đình. Che hiện diện nơi nào giới trẻ có mặt.
Hình ảnh của Che bảo đảm một mức độ... hỗn loạn đến kỳ diệu.
S.T
Che Guevara - Một cuộc đời, một hành trình lịch sử
Che Guevara (1928 - 1967) là một trong những nhà cách mạng lỗi lạc nhất của thế kỉ 20. Không ai có thể phủ nhận Che luôn là một huyền thoại đầy sức cuốn hút, một biểu tượng anh hùng cách mạng của tất cả mọi dân tộc trên thế giới không riêng gì ở Cuba và các quốc gia vùng Châu Mỹ Latin. Một nhân cách lớn, một tấm gương sáng ngời về ý chí và nghị lực để các thể hệ hôm nay và tương lai noi theo.
Che tên thật là Ernesto Guevara de la Serna nhưng ông chỉ thường lấy tên hiệu là Che do thói quen sử dụng từ này khi xưng hô với bạn bè (“Che” trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là "bạn", và biệt danh này của ông là do Nico López một người Cuba lưu vong mà ông gặp trong phong trào 26 tháng 7 đặt cho). Che luôn là biểu tượng của hy vọng và niềm tin tuyệt đối, là tấm gương sáng ngời cho tinh thần quốc tế vô sản, một con người đấu tranh quên mình cho những lý tưởng và những hoài bão của mình về một thế giới tốt đẹp hơn cho những người dân Mỹ Latin và người dân các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới. Toàn bộ cuộc đời ông là cuộc chiến đấu không mệt mỏi bảo vệ cho lẽ phải, cho niềm tin của mình. Chính hình tượng này đã tạo nên một thiên anh hùng ca cách mạng trên toàn thế giới, nó khiến Che trở thành một huyền thoại sống, một con người 'trở thành bất tử vì chính những kẻ không bao giờ muốn ông sống.
1. Câu chuyện về dòng họ và những bí danh
Che, tên đầy đủ là Ernesto Guevara de la Serna, sinh năm 1928 tại thành phố Rosario, Argentina trong một gia đình trung lưu thành thị. Trong dòng máu của anh có sự hòa trộn của những tổ tiên gốc gác người Tây Ban Nha, người Ireland và người Argentina. Các cụ tổ của Che đã di cư từ châu Âu sang từ thời kỳ xâm chiếm và khai phá thuộc địa của thực dân Tây Ban Nha, trải qua nhiều thế hệ định cư và làm ăn tại Argentina. Cả bên nội và bên ngoại của Che, trong những giai đoạn lịch sử của Argentina đều có những nhân vật có thế lực về chính trị và kinh tế, và cũng có những người mang trong mình dòng máu ưa phiêu lưu mạo hiểm khám phá.
Bản thân Che thường không chú ý đến phả hệ dòng họ nhà mình, nhưng sau khi cách mạng Cuba thành công và Che trở nên nổi tiếng thì vấn đề này cũng hay được nhắc đến, nhất là đối với báo chí nước ngoài, vì họ tò mò về một “sỹ quan nước ngoài” đang giữ những chức vụ quan trọng trong quân đội và chính quyền cách mạng Cuba.
Năm 1964, có một người ở Casablanca tên là Maria Rosario Guevara có gửi thư cho Che, hỏi rằng dòng họ Guevara của anh bắt nguồn từ đâu. Che đã viết thư trả lời rằng: “Thưa bà! Thành thật mà nói thì tôi cũng không biết đích xác tổ tiên của tôi đã từ miền nào của Tây Ban Nha đến đây. Họ đã rời nơi chôn rau cắt rốn của mình từ rất lâu rồi… Tôi không nghĩ rằng bà và tôi là những người có họ hàng gần với nhau, nhưng nếu bà có thể run người lên vì phẫn nộ mỗi khi có sự bất công xảy ra trên thế giới này, thì tôi với bà là đồng chí của nhau, mà điều đó thì quan trọng hơn rất nhiều.”
Chính từ bức thư này đã xuất hiện câu nói “Khi bạn tức giận run người trước những bất công thì bạn là đồng chí của tôi” mà ngày nay người ta vẫn thường trích và chú thích như là một trong những câu nói nổi tiếng của Che.
Cũng sau chiến thắng của cách mạng Cuba, có người đã hỏi Che rằng anh đối với cái tên mới (-El Che) của mình như thế nào, Che đã trả lời: “Đối với tôi, “Che” có nghĩa là cái quan trọng nhất, quý báu nhất trong đời mình. Khác nữa thì không thể có. Tên và họ của tôi chỉ là một cái gì đó nhỏ bé, riêng tư, không đáng kể.
Như chúng ta đã biết, bản thân Che, trong cuộc đời của mình có rất nhiều biệt danh, từ những biệt danh trìu mến khi còn là một cậu bé hay chàng trai trong gia đình, cho đến những bí danh khi tham gia hoạt động cách mạng sau này. Nhưng cái tên “Che” đã trở nên nổi tiếng và gắn liền với người anh hùng, được bạn bè, đồng chí và nhân dân các nước thường dùng để gọi anh lúc sinh thời cũng như hiện nay chúng ta vẫn gọi anh đơn giản và gần gũi là “Che” thay cho tên thật và dòng họ quý tộc xưa của anh.
Từ “che” (- đọc là /chê/) có nguồn gốc từ ngôn ngữ Guarani của người da đỏ, là một thán từ được dùng phổ biến ở Argentina, Uruguay. Tùy theo giọng nói và cách nói, thán từ “che” biểu lộ các thái độ tình cảm như: ngạc nhiên, thích thú, trìu mến, đồng tình hay phản đối …, cũng có thể được hiểu tương tự như “Hey you!” của tiếng Anh.
Cuối năm 1953, khi đó Che vẫn gọi là Ernesto, trên hành trình xuyên châu Mỹ của mình, đã đến Goatemala. Tại đây, anh đã lần đầu tiên tiếp xúc với một số chiến sỹ cách mạng Cuba vừa trốn thoát khỏi sự truy lùng của chính quyền Batista sau khi tham gia trận tấn công pháo đài Moncada. Trong số đó, có Antonio “Nico” Lopez Fernandez và họ nhanh chóng trở nên thân thiết. Chính Nico Lopez đã đặt cho Ernesto biệt danh “El Che Argentino” vì thói quen sử dụng từ “che” của anh. Nico Lopez cũng chính là người đã giới thiệu Che với Raul và Fidel Castro để rồi đó là điểm bắt đầu cho một tình bạn, tình đồng chí thắm thiết và cảm động kéo dài mãi về sau. Nico Lopez là một trong 82 người có mặt trên con tàu Granma đổ bộ về Cuba để phát động khởi nghĩa cùng với Fidel, Che, Raul … nhưng đã hy sinh ngay sau khi đổ bộ trong trận chiến đấu đầu tiên với quân Batista trên cánh đồng mía vùng Alegria de Pio.
Sau chiến thắng, khi chính phủ phát hành những đồng tiền cách mạng đầu tiên, Che với tư cách là Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Cuba đã ký tên trên những tờ giấy bạc mới phát hành ấy bằng cái tên Che do những đồng đội Cuba đặt cho anh.
Che sinh năm 1928 tại Rosario, Argentina và từng tốt nghiệp đại học Buenos Aires năm 1953 chuyên ngành y. Là một người bạn thân thiết của Fidel Castro, ông đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến đấu vì đất nước Cuba. Sau khi qua đời, Che đã có được một vị trí huyền thoại trong trái tim hàng triệu người trên khắp thế giới và hình ảnh của Che đã trở thành một biểu tượng cho lòng nghĩa hiệp, chiến đấu vì lí tưởng cao đẹp của nhân loại.
Cuộc đấu tranh vì Cuba
Năm 1951, Che cùng người bạn thân Alberto Granado khởi hành trên chiếc xe gắn máy và trong vòng 8 tháng, họ đã đi qua 5 nước. Trên đường đi, họ đã tận mắt chứng kiến và trải qua cảnh nghèo khổ, bệnh tật vốn đang hoành hành trên đất Mỹ Latinh. Những quốc gia này đang bị các chế độ tài thống trị, và Che đã kết luận rằng người dân nơi đây đang bị bóc lột bởi những tham vọng bá chủ thiên hạ của đế quốc Mỹ, một quốc gia muốn sử dụng những tên độc tài này để chuộc lợi cho mình.
Năm 1952, ông tham gia một vụ bạo động đòi lật đổ chế độ độc tài Juan Peron tại Argentina. Năm 1954, khi này ông đã tốt nghiệp Đại học và một lần nữa quay trở lại Mỹ Latinh, Che có mặt ở Guatemala khi chính phủ mới thành lập của Jacobo Arben bị một lực lượng được Mỹ hậu thuẫn đảo chính. Ông rời Guatemala, đến Mexico và tham gia vào một tổ chức của những nhà cách mạng Cuba lưu vong đang hoạt động với mục đích lật đổ chế độ độc tài Fulgencio Batista. Tại đây, Che gặp Fidel Castro và tháng 11/1956, họ đã cùng quay trở về Cuba để bắt đầu các cuộc đấu tranh vũ trang. Đây có lẽ là bước ngoặt quan trọng nhất trong cuộc đời ông, nó khiến ông gắn bó với cách mạng Cuba, với đảo quốc sinh đẹp này và cả với những người dân nơi đây. Trong tim mỗi người dân Cuba ông luôn là người con của mảnh đất xinh đẹp này.
Lúc đầu, Che phục vụ trong quân đội với nhiệm vụ là bác sĩ, nhưng đến tháng 7/1957, ông trở thành Tổng tư lệnh lực lượng du kích đầu tiên. Tháng 12/1958, lực lượng nổi dậy dưới sự lãnh đạo của Che đã giành chiến thắng trong trận đánh Santa Clara. Chiến thắng này có ý nghĩa quyết định dẫn đến chiến thắng cuối cùng của chiến dịch vào ngày 1/1/1959. Đập tan chế độ độc tài Batista.
Che trong chính phủ
"Cuộc cách mạng của chúng ta đã làm đổ vỡ mọi lý thuyết của những “nhà chiến lược xe lăn”. Chúng ta phải tiến hành cuộc cách mạng ruộng đất, và chiến đấu để thay đổi từng cánh đồng, từng ngọn đồi và sau đó sẽ tiến hành cách mạng vào các thành phố" - Che
Ngày 7 tháng 2 năm 1959 Che được trao quyền công dân Cuba như một tưởng thưởng cho đóng góp của ông cho đảo quốc này. Ông tham gia soạn thảo dự Luật cải cách nông nghiệp. Sau đó ông được bổ nhiệm giữ cương vị Trưởng ban công nghiệp của viện cải cách ruộng đất Quốc Gia, quyết định tịch thu ruộng đất tư hữu được ban hành. Ngày 26 tháng 11 năm 1959,Che Guevara được bổ nhiệm làm Thống đốc Ngân hàng quốc gia. Tuy nhiên, có vẻ đây không phải là một vị trí thích hợp với ông, bởi Che rất coi thường đồng tiền, và ông thể hiện điều này bằng cách ký trên các tờ tiền mới chỉ với bí danh của mình. Dù Che không còn nhớ chính xác về diễn biến của sự kiện này nhưng bản thân câu chuyện làm ông thêm uy tín. Theo lời ông kể, trong một buổi họp cấp cao, Fidel chợt hỏi xem có ai trong số những người tham dự là một nhà kinh tế (economist) không. Thiếu tá Che lúc đó chắc đầu óc đang mơ màng, tưởng rằng Fidel hỏi có ai là người cộng sản (communist) không, bèn giơ tay xác nhận. Thế là trách nhiệm được giao cho ông.
Tháng 2/1961, ông nắm giữ vị trí Bộ trưởng Công nghiệp, và với nhiệm vụ này, ông thường xuyên đi khắp thế giới trên cương vị là một đại sứ Cuba.
Che tăng cường các quan hệ kinh tế với Liên Xô và điều này khiến Liên Xô rất mừng vì họ đã có một đồng minh cộng sản nằm rất gần với nước Mỹ. Tuy nhiên, nền kinh tế Cuba đã không phát triển như mong đợi và trong 3 năm tiếp đó, Che không còn nhận được sự tín nhiệm từ các đồng chí mình nữa. Đến năm 1964, Che cảm thấy không còn thân thiết với Liên Xô và bày tỏ mong muốn được phát triển cách mạng đến các nước khác ở Mỹ Latinh và châu Phi. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo Cuba lại đang tập trung giải quyết các vấn đề cách mạng trong nước. Và mâu thuẫn này đã dẫn tới việc Che không còn được Chính phủ trọng dụng nữa. Nhưng nguyên nhân chính của việc này là Che đã không còn tin tưởng vào Liên Xô như những năm trước đây và điểm mấu chốt của vấn đề là bài diễn văn phát biểu của ông tại Algeria ngày 25 tháng 2 năm 1965 chỉ trích mạnh mẽ khối Xô Viết đã không giúp đỡ được cuộc đấu tranh giải phóng nhân dân bị áp bức trên thế giới. Ông nói: "Nếu chúng ta tạo nên mối quan hệ như thế giữa hai nhóm quốc gia, thì ít nhất chúng ta phải đồng ý rằng các quốc gia Xã hội chủ nghĩa, ở một mức độ nào đó, đã đồng lõa với sự bóc lột đế quốc…Các nước Xã hội chủ nghĩa phải có trách nhiệm đạo đức chấm dứt sự đồng lõa ngầm với các quốc gia bóc lột Phương Tây." Khi đưa ra những đề nghị kiểu này, Che như đang thách thức những người ủng hộ ông ở Havana. Vấn đề là liệu Fidel có tha thứ cho một thành viên trong chính phủ của ông có những lời phê phán Liên Xô công khai hay không? Những sự kiện sau này đã chứng tỏ bài diễn văn của Che đọc tại Angeria đã đánh dấu điểm mốc không trở lại với con đường chính trị thực dụng.
Tác giả người Pháp, Jean Cormier, người công khai ủng hộ Fidel, lập luận rằng "Che không thể ở lại Cuba và Che cũng không muốn như vậy", vì biết rằng "ông đã trở thành gánh nặng cho Fidel do Matxcova không còn thân thiện với ông nữa". Nhà văn người Mexico, Jorge Castanela, đã gắn quyết định ra đi của Che với cuộc tranh cãi gay gắt với Fidel, và nhất là với Raul Castro, nhân vật thân Liên Xô nhất. Cuối cùng nhà viết tiểu sử về Che, Paco Taibo cố gắng giải quyết điều bí ẩn bằng cách nhìn vấn đề ở một góc độ khác. Ông cho rằng câu hỏi tại sao Che rời Cuba chỉ có thể được trả lời bằng một câu hỏi khác: Tại sao Che lại ở Cuba lâu đến vậy? Một trong nhiều lý do tại sao đã không có tiểu sử nào của Che được xuất bản ở Cuba là vì nó đụng đến việc phải giải thích điểm này.
Quyết định rong ruổi của Che được sự hậu thuẫn của Fidel, Castro hiểu rằng nền độc lập của Cuba dựa trên việc mở rộng phạm vi ảnh hưởng của nó. Đối với Che, đây là cơ hội được chiến đấu ở "những điểm nóng nhất trên thế giới". Sự nhất quán giữa những bài viết của Che và cuộc đời của ông đã tạo nên một tác phẩm duy nhất. Ngay cả khi giấc mơ không tưởng đã sụp đổ, kết quả của "những sai lầm không lường trước" xuất phát từ bản chất nghịch lý của Che - sự nhất quán giữa hành động và ý tưởng của ông vẫn được giữ cho đến cuối cuộc đời.
Quan hệ với châu Phi
Tháng 4/1965, Che rời Cuba sang Congo, một đất nước nhỏ bé khác ở châu Phi, nơi ông đã dành hàng tháng trời huấn luyện cho lực lượng du kích Congo. Tên độc tài Mobutu lên nắm quyền đất nước sau vụ Patrice Lumumba bị ám sát . Che đã rất nỗ lực ủng hộ Laurent Kabila vào vị trí này và yêu cầu Mobutu phải từ bỏ quyền lực (chỉ đến năm 1997, tức 32 năm sau, Kabila mới lật đổ được chế độ độc tài Mobutu).
Cách mạng Congo thất bại. Tháng 7/1966, Che bí mật trở về Cuba, và chỉ có các đồng minh thân cận mới biết sự có mặt của ông trên đảo quốc này.
Bolivia - đoạn cuối một chặng đường
“Bạn phải tiến hành cuộc chiến ở bất cứ nơi nào kẻ thù bạn xuất hiện: tới nhà cửa của chúng, tới nơi chúng nghỉ ngơi, ... Bạn phải tấn công bất cứ khi nào bạn tìm thấy chúng, khiến chúng cảm thấy như là một con thú hoang bị lùng sục ở bất cứ nơi đâu chúng đi” – Che
Tháng 10/1966, Che đến Bolivia. Ông đã thiết lập được một đội quân du kích chống lại chế độ độc tài quân sự của Barrientos. Một vài cuộc đụng độ đã diễn ra trong các tháng sau đó cho tới khi một kẻ giấu tên đã tiết lộ nơi Che cùng quân du kích đang chiến đấu. (tên này trước đây cũng ở trong hàng ngũ quân du kích). Một lực lượng đặc nhiệm Bolivia do Felix Rodriguez, một gián điệp CIA dẫn đầu đã lùng sục và bắt được ông tại Quebrada del Yuro vào ngày 8/10/1967, lúc đó ông đang bị thương ở chân (ở đùi phải ngay trên đầu gối). Simeon Cuba người mà trong quyển nhật ký của mình Che đã hơn một lần thắc mắc về lòng tin vào cách mạng của anh ta - đã xốc vị chỉ huy của mình, với một chân rướm máu và cơn hen suyễn dữ dội, và đặt ông lên lưng mình. Có một khoảnh khắc trữ tình khó tin khi Cuba xốc Thiếu tá của mình đứng dậy và không chịu bỏ rơi ông. Ba người lính đưa súng lên ngắm bắn, nhưng chỉ nghe Cuba kêu lên: "Khốn kiếp! Đây là thiếu tá Che, tụi bay phải biết kính trọng chứ!". Hai người bị bắn gần như ngay lập tức.
Biết tin Che bị bắt, Barrientos lập tức ra lệnh xử tử Che. Ngày hôm sau, Che được đưa đến một ngôi trường đổ nát gần làng La Higuera và chiều hôm đó, ông đã bị giết. Che đã bị bắn hàng loạt đạn vào chân, còn khuôn mặt ông vẫn được giữ nguyên nhằm mục đích nhận dạng và để chúng nói dối rằng ông qua đời vì bị thương chứ không phải bị xử tử. Những lời cuối cùng mà Che đã nói với Mario Teran, người thực hiện lệnh xử bắn Che là: “Bắn đi, đồ hèn, mày sắp sửa giết chết một con người”. Hắn lùi lại, nhắm mắt và bóp cò. Thêm một loạt súng thứ hai vang lên, rồi một tên lính khác bắn bồi phát cuối. Đó là ngày 9 tháng 10 năm 1967, đồng hồ chỉ 1 giờ 10 phút chiều. Sau đó, thi thể Che được trực thăng đưa về một bệnh viện ở làng Vallegrande và báo chí đã chụp hình, đưa tin về cái chết của Che.
Phải đến ngày 15/10/1967, Fidel Castro mới nhận được tin Che đã hi sinh. Fidel tuyên bố để quốc tang 3 ngày trên toàn lãnh thổ Cuba.
Tuy nhiên, sau đó chính quyền Bolivia không công bố địa điểm cất giữ thi hài Che với hi vọng huyền thoại về Che rồi cũng sẽ đi vào quên lãng. Thế nhưng chúng đã lầm, mọi hi vọng của chúng đều tan vỡ bởi tinh thần "chết vì nghĩa" của Che đã trở thành một biểu tượng cao đẹp trong trái tim hàng triệu người yêu hoà bình trên khắp thế giới và Che trở thành một trong những thần tượng của thế kỉ 20.
Che bây giờ
“Nếu chúng ta muốn bày tỏ chúng ta mong muốn người đàn ông của những thế hệ tương lai như thế nào, chúng ta phải nói rằng: Hãy giống như Che! Nếu chúng ta muốn nói chúng ta mong muốn trẻ em chúng ta được giáo dục như thế nào, chúng ta sẽ không ngần ngại mà nói rằng: Chúng ta muốn trẻ em được giáo dục theo tinh thần của Che!” - Fidel Castro
Năm 1997, thi thể của Che được tìm thấy ở Bolivia sau khi Jon Lee Anderson (người lúc đó đang làm việc về tiểu sử của Guevara) nhận được thông tin về địa điểm ông ở đâu. Sau đó, thi thể của ông đã được chuyển về Cuba.
Ngày nay, hình ảnh của Che được tìm thấy khắp nơi, từ trên các tấm ảnh, các móc treo chìa khoá, các áo phông cho tới trên bức tường của các toà nhà lớn. Bức chân dung của Che đã trở thành biểu tượng của sự nổi loạn và những hồi ức về ông vẫn là nguồn sức mạnh cho những con người bị áp bức.
Theo CHE-VIETNAM.COM
Đôi nét về tiểu sử Che Guevara
Che, tên thật là Ernesto Guevara de la Serna, sinh ngày 14 tháng 6 năm 1928 tại Rosario, một trong những thành phố quan trọng nhất Ác-hen-ti-na, là con cả trong năm người con của một gia đình trung lưu người Ai Len gốc Tây Ban Nha.
Cha của ông, Ernesto Guevara Lynch, là một kỹ sư; mẹ ông, bà Celia de la Serna, là một phụ nữ có tư tưởng cấp tiến. Năm lên hai tuổi, Che bị viêm phổi và sau đó phát triển thành bệnh suyễn, căn bệnh này đã theo ông trong suốt cuộc đời.
Năm lên 9 tuổi, lần đầu tiên Che quan tâm đến chính trị khi ông theo dõi cuộc nội chiến Tây Ban Nha và đánh dấu các bước tiến triển quân sự trên bản đồ.
Năm 1943, Ernesto học xong trung học phổ thông ở Cordaba và bắt đầu làm bạn với anh em nhà Granado và anh em nhà Ferrer.
Năm 1948, Ernesto đăng ký học khoa Y thuộc Đại học Buenos Aires.
Ngày 1 tháng 1 năm 1950. Ernesto đi hơn 4.500km băng qua phía bắc Achentina bằng xe đạp gắn động cơ. Ông sống ở khu người mắc bệnh phong Chanar một thời gian và làm việc trong đội xây dựng xa lộ quốc gia và đội thương thuyền của Achentina.
Tháng 1 năm 1952, Che cùng người bạn thân, Alberto Granado, một nhà hóa sinh, thực hiện cuộc hành trình xuyên châu Mỹ La Tinh trên chiếc mô tô Norton 500 phân khối. Trong chuyến đi này, Che đã qua nhiều nước Nam Mỹ, học rất nhiều điều từ cuộc sống và chứng kiến nhiều cảnh đời trái ngược nhau: sự giàu có thừa mứa của những tên tư sản người bản xứ và các ông chủ người Mỹ; đối nghịch lại là tình cảnh khốn khổ bị chà đạp của những người nông dân nghèo khó và thổ dân da đỏ.
Ngày 31 tháng 8 năm 1952, Che trở về Buenos Aires để hoàn thành việc học.
Sau khi tốt nghiệp đại học năm 1953, Che quyết định thực hiện một cuộc viễn du đi châu Mỹ La tinh lần hai. Trong chuyến đi này, Che đã chứng kiến sự cấu kết giữa chính quyền Panama với Mỹ và sự thống trị của công ty United Fruit ở Costa Rica cũng như sự bất lực của chính quyền dân chủ Jacobo Arbenz không được vũ trang ở Guatemala khi đối phó với cuộc đảo chính do Mỹ giật dây.
Ngày 23 tháng 12. Ông gặp Hilda Gadea, một người Peru lưu vong.
Ngày 26 tháng 12. Gadea giới thiệu ông với những người Cuba lưu vong trong phong trào 26 tháng 7 . Trong số đó có Nico Lopez, người mà sau đó đã đặt cho ông biệt danh "CHE". Ông làm việc tại một bệnh viện.
Năm 1955, Che đến Mexico và ông đã gặp anh em Castro tại đây. Fidel Castro mời ông tham gia cuộc chiến lật đổ chính quyền độc tài Batista, ông đồng ý.
Ngày 18 tháng 8. Ernesto kết hôn với Hilda Gadea, lúc đó đang mang thai. Ông kiếm sống bằng nghề chụp ảnh dạo, và có một thời gian ngắn ông làm phóng viên ở Liên Châu Mỹ Vận Hội cho tờ báo Agencia Latina.
Ngày 25 tháng 10 năm 1955, Che cùng 81 người lên con tàu Granma rời Mexico thực hiện cuộc đổ bộ vào Cuba.
Suốt hơn 3 năm chiến đấu, Che đã chứng tỏ tài năng quân sự kiệt xuất của mình. Ông nhanh chóng chiếm được lòng tin của Fidel Castro. Che là người đầu tiên được phong tư lệnh và đạt ngôi sao vàng trên mũ vào tháng 12 năm 1957, trước cả Raul Castro và Camilo Cienfuegos. Ngày 27 tháng 12, Che quyết định tiến vào thành phố Santa Clara, thủ phủ của tỉnh Las Villas và giành thắng lợi vang dội. Đây là một trong những trận đánh quan trọng nhất của quân du kích.
Tháng 1 năm 1959, cách mạng Cuba thành công và những người lính tiến vào thành phố La Habana được chào đón như những anh hùng.
Năm lên 9 tuổi, lần đầu tiên Che quan tâm đến chính trị khi ông theo dõi cuộc nội chiến Tây Ban Nha và đánh dấu các bước tiến triển quân sự trên bản đồ.
Năm 1943, Ernesto học xong trung học phổ thông ở Cordaba và bắt đầu làm bạn với anh em nhà Granado và anh em nhà Ferrer.
Năm 1948, Ernesto đăng ký học khoa Y thuộc Đại học Buenos Aires.
Ngày 1 tháng 1 năm 1950. Ernesto đi hơn 4.500km băng qua phía bắc Achentina bằng xe đạp gắn động cơ. Ông sống ở khu người mắc bệnh phong Chanar một thời gian và làm việc trong đội xây dựng xa lộ quốc gia và đội thương thuyền của Achentina.
Tháng 1 năm 1952, Che cùng người bạn thân, Alberto Granado, một nhà hóa sinh, thực hiện cuộc hành trình xuyên châu Mỹ La Tinh trên chiếc mô tô Norton 500 phân khối. Trong chuyến đi này, Che đã qua nhiều nước Nam Mỹ, học rất nhiều điều từ cuộc sống và chứng kiến nhiều cảnh đời trái ngược nhau: sự giàu có thừa mứa của những tên tư sản người bản xứ và các ông chủ người Mỹ; đối nghịch lại là tình cảnh khốn khổ bị chà đạp của những người nông dân nghèo khó và thổ dân da đỏ.
Ngày 31 tháng 8 năm 1952, Che trở về Buenos Aires để hoàn thành việc học.
Sau khi tốt nghiệp đại học năm 1953, Che quyết định thực hiện một cuộc viễn du đi châu Mỹ La tinh lần hai. Trong chuyến đi này, Che đã chứng kiến sự cấu kết giữa chính quyền Panama với Mỹ và sự thống trị của công ty United Fruit ở Costa Rica cũng như sự bất lực của chính quyền dân chủ Jacobo Arbenz không được vũ trang ở Guatemala khi đối phó với cuộc đảo chính do Mỹ giật dây.
Ngày 23 tháng 12. Ông gặp Hilda Gadea, một người Peru lưu vong.
Ngày 26 tháng 12. Gadea giới thiệu ông với những người Cuba lưu vong trong phong trào 26 tháng 7 . Trong số đó có Nico Lopez, người mà sau đó đã đặt cho ông biệt danh "CHE". Ông làm việc tại một bệnh viện.
Năm 1955, Che đến Mexico và ông đã gặp anh em Castro tại đây. Fidel Castro mời ông tham gia cuộc chiến lật đổ chính quyền độc tài Batista, ông đồng ý.
Ngày 18 tháng 8. Ernesto kết hôn với Hilda Gadea, lúc đó đang mang thai. Ông kiếm sống bằng nghề chụp ảnh dạo, và có một thời gian ngắn ông làm phóng viên ở Liên Châu Mỹ Vận Hội cho tờ báo Agencia Latina.
Ngày 25 tháng 10 năm 1955, Che cùng 81 người lên con tàu Granma rời Mexico thực hiện cuộc đổ bộ vào Cuba.
Suốt hơn 3 năm chiến đấu, Che đã chứng tỏ tài năng quân sự kiệt xuất của mình. Ông nhanh chóng chiếm được lòng tin của Fidel Castro. Che là người đầu tiên được phong tư lệnh và đạt ngôi sao vàng trên mũ vào tháng 12 năm 1957, trước cả Raul Castro và Camilo Cienfuegos. Ngày 27 tháng 12, Che quyết định tiến vào thành phố Santa Clara, thủ phủ của tỉnh Las Villas và giành thắng lợi vang dội. Đây là một trong những trận đánh quan trọng nhất của quân du kích.
Tháng 1 năm 1959, cách mạng Cuba thành công và những người lính tiến vào thành phố La Habana được chào đón như những anh hùng.
Sau cách mạng, Che đã kinh qua những chức vụ quan trọng của chính quyền non trẻ, ban đầu là Thống đốc Ngân hàng quốc gia và sau đó là Bộ trưởng Bộ Công nghiệp. Che cũng thường xuyên thực hiện các chuyến công du tìm kiếm sự ủng hộ cách mạng Cuba từ Liên Xô, các quốc gia châu Á, châu Phi và Đông Âu. Với tư cách là đại diện chính thức của nhà nước Cuba, Che tham gia nhiều cuộc họp tại Liên Hiệp Quốc cũng như các hội nghị của nhiều diễn đàn khác nhau để nói lên tiếng nói không chỉ của người dân Cuba mà còn của tất cả các dân tộc bị áp bức trên thế giới.
Ngày 21 tháng 1 năm 1959. Hilda Gadea cùng con gái là Hildita Guevara đến Cuba. Họ đồng ý ly hôn.
Ngày 2 tháng 6 năm 1959. Ông kết hôn với Aleida March.
Tháng 4 năm 1965, Che bí mật rời Cuba đi Công-gô. Trước đó, Che đã viết cho Castro một lá thư từ biệt nổi tiếng.
Từ 1965 đến 1967, Che thực hiện sứ mạng quốc tế của mình ở Công-gô và Bô-li-vi-a, Ông tổ chức các đội quân du kích chống lại chính quyền tay sai của Mỹ ở các quốc gia này.
Ngày 8 tháng 10 năm 1967, Che cùng hai đồng đội của mình bị quân đội Bô-li-vi-a dưới sự huấn luyện của CIA bắt giữ tại làng La Higuera.
13 giờ 10 phút ngày 9 tháng 10 năm 1967, Che bị hành quyết tại một ngôi trường dưới sự giám sát của nhân viên CIA, Felix Rodriguez. Nơi chôn thi thể của ông được giữ kín trong suốt 30 năm sau đó.
Năm 1997, di hài Che được tìm thấy tại đường băng gần làng Vallegrande và được đưa về Cuba vào ngày 17 tháng 10 năm 1997.
Theo CHE-VIETNAM.COM
Ngày 21 tháng 1 năm 1959. Hilda Gadea cùng con gái là Hildita Guevara đến Cuba. Họ đồng ý ly hôn.
Ngày 2 tháng 6 năm 1959. Ông kết hôn với Aleida March.
Tháng 4 năm 1965, Che bí mật rời Cuba đi Công-gô. Trước đó, Che đã viết cho Castro một lá thư từ biệt nổi tiếng.
Từ 1965 đến 1967, Che thực hiện sứ mạng quốc tế của mình ở Công-gô và Bô-li-vi-a, Ông tổ chức các đội quân du kích chống lại chính quyền tay sai của Mỹ ở các quốc gia này.
Ngày 8 tháng 10 năm 1967, Che cùng hai đồng đội của mình bị quân đội Bô-li-vi-a dưới sự huấn luyện của CIA bắt giữ tại làng La Higuera.
13 giờ 10 phút ngày 9 tháng 10 năm 1967, Che bị hành quyết tại một ngôi trường dưới sự giám sát của nhân viên CIA, Felix Rodriguez. Nơi chôn thi thể của ông được giữ kín trong suốt 30 năm sau đó.
Năm 1997, di hài Che được tìm thấy tại đường băng gần làng Vallegrande và được đưa về Cuba vào ngày 17 tháng 10 năm 1997.
Theo CHE-VIETNAM.COM
Những câu chuyện chưa kể về Che Guevara
Ernesto Che Guevara sinh ra và lớn lên tại Argentina. Nhưng lý tưởng cách mạng đã dẫn anh đến gắn bó cùng Fidel Castro và cách mạng Cuba trong cuộc đấu tranh vũ trang cũng như trong công cuộc xây dựng đất nước Cuba XHCN.
Năm 1967, Che hy sinh khi đang lãnh đạo phong trào du kích tại Bolivia khi mới 39 tuổi. Và từ đó, Che đã trở thành một huyền thoại bất tử, biểu tượng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tinh thần quốc tế ngời sáng, cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của các dân tộc bị áp bức trên thế giới. Bên cạnh đó, Che còn được biết đến như là một con người có nhân cách sống vẹn toàn, một người đàn ông bản lĩnh và hào hoa, một người bạn chân chính, một người nghiêm khắc và gương mẫu trong chiến đấu và lao động nhưng cũng là một người sống rất tình cảm …
1. Câu chuyện về dòng họ và những bí danh
Che, tên đầy đủ là Ernesto Guevara de la Serna, sinh năm 1928 tại thành phố Rosario, Argentina trong một gia đình trung lưu thành thị. Trong dòng máu của anh có sự hòa trộn của những tổ tiên gốc gác người Tây Ban Nha, người Ireland và người Argentina. Các cụ tổ của Che đã di cư từ châu Âu sang từ thời kỳ xâm chiếm và khai phá thuộc địa của thực dân Tây Ban Nha, trải qua nhiều thế hệ định cư và làm ăn tại Argentina. Cả bên nội và bên ngoại của Che, trong những giai đoạn lịch sử của Argentina đều có những nhân vật có thế lực về chính trị và kinh tế, và cũng có những người mang trong mình dòng máu ưa phiêu lưu mạo hiểm khám phá.
Bản thân Che thường không chú ý đến phả hệ dòng họ nhà mình, nhưng sau khi cách mạng Cuba thành công và Che trở nên nổi tiếng thì vấn đề này cũng hay được nhắc đến, nhất là đối với báo chí nước ngoài, vì họ tò mò về một “sỹ quan nước ngoài” đang giữ những chức vụ quan trọng trong quân đội và chính quyền cách mạng Cuba.
Năm 1964, có một người ở Casablanca tên là Maria Rosario Guevara có gửi thư cho Che, hỏi rằng dòng họ Guevara của anh bắt nguồn từ đâu. Che đã viết thư trả lời rằng: “Thưa bà! Thành thật mà nói thì tôi cũng không biết đích xác tổ tiên của tôi đã từ miền nào của Tây Ban Nha đến đây. Họ đã rời nơi chôn rau cắt rốn của mình từ rất lâu rồi… Tôi không nghĩ rằng bà và tôi là những người có họ hàng gần với nhau, nhưng nếu bà có thể run người lên vì phẫn nộ mỗi khi có sự bất công xảy ra trên thế giới này, thì tôi với bà là đồng chí của nhau, mà điều đó thì quan trọng hơn rất nhiều.”
Chính từ bức thư này đã xuất hiện câu nói “Khi bạn tức giận run người trước những bất công thì bạn là đồng chí của tôi” mà ngày nay người ta vẫn thường trích và chú thích như là một trong những câu nói nổi tiếng của Che.
Cũng sau chiến thắng của cách mạng Cuba, có người đã hỏi Che rằng anh đối với cái tên mới (-El Che) của mình như thế nào, Che đã trả lời: “Đối với tôi, “Che” có nghĩa là cái quan trọng nhất, quý báu nhất trong đời mình. Khác nữa thì không thể có. Tên và họ của tôi chỉ là một cái gì đó nhỏ bé, riêng tư, không đáng kể.
Như chúng ta đã biết, bản thân Che, trong cuộc đời của mình có rất nhiều biệt danh, từ những biệt danh trìu mến khi còn là một cậu bé hay chàng trai trong gia đình, cho đến những bí danh khi tham gia hoạt động cách mạng sau này. Nhưng cái tên “Che” đã trở nên nổi tiếng và gắn liền với người anh hùng, được bạn bè, đồng chí và nhân dân các nước thường dùng để gọi anh lúc sinh thời cũng như hiện nay chúng ta vẫn gọi anh đơn giản và gần gũi là “Che” thay cho tên thật và dòng họ quý tộc xưa của anh.
Từ “che” (- đọc là /chê/) có nguồn gốc từ ngôn ngữ Guarani của người da đỏ, là một thán từ được dùng phổ biến ở Argentina, Uruguay. Tùy theo giọng nói và cách nói, thán từ “che” biểu lộ các thái độ tình cảm như: ngạc nhiên, thích thú, trìu mến, đồng tình hay phản đối …, cũng có thể được hiểu tương tự như “Hey you!” của tiếng Anh.
Cuối năm 1953, khi đó Che vẫn gọi là Ernesto, trên hành trình xuyên châu Mỹ của mình, đã đến Goatemala. Tại đây, anh đã lần đầu tiên tiếp xúc với một số chiến sỹ cách mạng Cuba vừa trốn thoát khỏi sự truy lùng của chính quyền Batista sau khi tham gia trận tấn công pháo đài Moncada. Trong số đó, có Antonio “Nico” Lopez Fernandez và họ nhanh chóng trở nên thân thiết. Chính Nico Lopez đã đặt cho Ernesto biệt danh “El Che Argentino” vì thói quen sử dụng từ “che” của anh. Nico Lopez cũng chính là người đã giới thiệu Che với Raul và Fidel Castro để rồi đó là điểm bắt đầu cho một tình bạn, tình đồng chí thắm thiết và cảm động kéo dài mãi về sau. Nico Lopez là một trong 82 người có mặt trên con tàu Granma đổ bộ về Cuba để phát động khởi nghĩa cùng với Fidel, Che, Raul … nhưng đã hy sinh ngay sau khi đổ bộ trong trận chiến đấu đầu tiên với quân Batista trên cánh đồng mía vùng Alegria de Pio.
Sau chiến thắng, khi chính phủ phát hành những đồng tiền cách mạng đầu tiên, Che với tư cách là Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Cuba đã ký tên trên những tờ giấy bạc mới phát hành ấy bằng cái tên Che do những đồng đội Cuba đặt cho anh.
2. Những câu chuyện về thời kỳ lao động xây dựng chủ nghĩa xã hội
Sau ngày cách mạng Cuba thành công (1/1959), Che được chính phủ Cuba ra sắc lệnh, công nhận “có quốc tịch Cuba từ lúc mới sinh” vì những cống hiến xuất sắc trong cuộc đấu tranh giải phóng của nhân dân Cuba. Nhiệm vụ đầu tiên sau chiến thắng của Che, khi đó đang mang hàm Tư lệnh (- Comandante, cấp bậc cao nhất trong quân đội cách mạng), là phụ trách việc xét xử các tên tay sai, mật vụ, ác ôn của chính quyền Batista có nhiều nợ máu với cách mạng và nhân dân. Sau đó, Che được giao phụ trách viện cải cách ruộng đất quốc gia, tiến hành công tác cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa những đồn điền mía đường, hoa quả của các công ty tư bản Mỹ và bọn địa chủ bản xứ. Sau đó, Che còn được giao nhiều trọng trách trong công tác tổ chức các lực lượng vũ trang cách mạng, rồi Bộ trưởng Bộ công nghiệp… Nhưng có một nhiệm vụ mà Che được giao thường được anh kể lại như một giai thoại. Điều này cũng được chủ tịch Fidel Castro kể lại trong bộ phim tài liệu về Che của kênh truyền hình Discovery thực hiện năm 1995.
Cuối năm 1959, do có âm mưu bạo loạn phản cách mạng, Huber Matos, nguyên là tư lệnh quân khu Camaguey, cùng các đồng sự bị bắt giữ và đưa ra xét xử, trong đó có Fellipe Pazos lúc đó là Thống đốc Ngân hàng quốc gia Cuba. Trong một cuộc họp của chính phủ quyết định thay thế vị trí của Pazos, Fidel có nói với các đồng chí của mình rằng những gì anh âý cần là một nhà kinh tế. Fidel đã rất ngạc nhiên khi thấy Che giơ tay: “Nhưng Che, tôi không biết anh là một nhà kinh tế đấy. Anh là một nhà kinh tế từ bao giờ vậy?” Lúc đó, Che mới đáp: “ồ, tôi tưởng anh nói là cần một người cộng sản...”. “Thế là tôi được bổ nhiệm làm Thống đốc Ngân hàng.” Che kể lại với vẻ hóm hỉnh. Sở dĩ có chuyện như vậy là trong tiếng Tây Ban Nha, từ nhà kinh tế - economista phát âm gần giống như từ người cộng sản - communista. Giai thoại này cũng có ý nghĩa riêng, nó thể hiện quan điểm của Che về việc một người cách mạng cần phải phấn đấu làm tốt nhiệm vụ cho dù ở vị trí hay công việc nào. Anh cho rằng mặc dù mình không phải là một chuyên gia về kinh tế, nhưng sẽ công tác theo sự cần thiết cho cách mạng. Bản thân Che vốn coi “tiền là biểu hiện cho cái ác từ cổ xưa”, và anh cũng cho rằng nền tài chính và ngân hàng phải phục vụ lợi ích của nhân dân chứ không phải là công cụ bóc lột của giai cấp tư sản.
Cũng trong thời gian làm Thống đốc Ngân hàng Quốc gia, Che đã cho dừng chương trình xây dựng tòa nhà ngân hàng 32 tầng vốn đã được chính quyền Batista thiết kế xong nhưng chưa kịp xây dựng, vì cho rằng đó là một sự lãng phí không cần thiết. Thay vào đó, tại khu đất dự định xây tòa nhà ngân hàng đó, Che và Fidel đã cho xây dựng một bệnh viện mới.
Trong thời gian đầu xây dựng chính quyền và xã hội mới ở Cuba, đã có rất nhiều câu chuyện về những đức tính “cần kiệm liêm chính”, sự nghiêm khắc và gương mẫu của Che. Bởi Che cho rằng người cách mạng cộng sản, nhất là những người lãnh đạo, phải là một người có đức tính giản dị , không vụ lợi. Trong vấn đề đó, Che không cho phép một sự nhượng bộ nào.
Ngoài lương cơ bản của một sỹ quan quân đội cách mạng, khi đảm nhận các chức vụ khác (như Thống đốc Ngân hàng, hay Bộ trưởng …) Che không nhận thêm chế độ lương của các chức vụ đó. Những nhuận bút của những bài báo hay tác phẩm được xuất bản trong nước hay ở nước ngoài, Che cũng thường chuyển cho các tổ chức xã hội ở Cuba hay ở nước ngoài. Khi đi công tác nước ngoài, mặc dù là người đại diện chính phủ Cuba cao nhất, nhưng Che cũng chỉ nhận chế độ công tác phí như các chiến sỹ bảo vệ hay cấp dưỡng của đoàn. Ngoài ra, Che là người cổ vũ mạnh mẽ và cũng rất gương mẫu, đi đầu thực hiện phong trào lao động tình nguyện, ngày thứ Bảy cộng sản, coi đó là một môi trường rèn luyện và là động lực xây dựng đất nước. Cứ thứ bảy, chủ nhật, là cả nhà Che lại hăng hái đi về các nông trường tham gia chặt mía, hay lao động trên các công trường xây dựng bệnh viện, trường học… Che không nhận bất cứ khoản tiền thưởng nào do thành tích lao động này, hoặc các khoản thù lao cho những bài nói chuyện tại các trường đại học hay ở nước ngoài . Có lẽ, Che luôn thực hiện theo lời của Jose Marti, người sinh thành nền độc lập của Cuba: “Hình thức tốt nhất của lời nói chính là việc làm”.
Cũng từ sau khi cách mạng thành công, ở Cuba bắt đầu thực hiện chế độ tem phiếu thực phẩm (-và vẫn thực hiện cho đến ngày nay). Có một lần, tại văn phòng của Che, những người dưới quyền Che đã tranh luận về số thực phẩm mỗi gia đình nhận được, một số phàn nàn về sự ít ỏi đó. Che không đồng ý, và dẫn chứng là gia đình anh không cảm thấy thiếu thực phẩm. Một ai đó đã nói: “Đồng chí là thủ trưởng, hẳn là đồng chí nhận được phần thực phẩm trội hơn.”
Che bực lắm. Thế rồi, hôm sau, Che báo lại cho các đồng nghiệp ở cơ quan: “Tôi đã kiểm tra. Quả là gia đình tôi đã nhận được phần thực phẩm trội hơn. Bây giờ thì cái trò bậy bạ ấy đã chấm dứt rồi”
Ngày nay, chúng ta nghe câu chuyện này có thể cho đó là tư tưởng “quá tả” hay là “bình quân chủ nghĩa” nhưng điều đó phản ánh nguyện vọng của Che, cũng như của Fidel và những đồng chí của họ, là chứng tỏ với nhân dân rằng phục vụ nhân dân là nghĩa vụ cách mạng, và không vì thế mà có những đặc quyền đặc lợi.
Sau này, khi rời Cuba đi chiến đấu, trong bức thư tạm biệt đầy xúc động gửi cho Fidel, những dòng cuối cùng Che đã viết: “Tôi không ân hận vì đã không để lại tài sản gì cho vợ con tôi. Tôi rất hạnh phúc vì điều đó. Tôi không yêu cầu gì cho họ, vì tôi biết nhà nước sẽ chu cấp cho họ được sống và học hành đầy đủ…”
Che cũng nổi tiếng là người nghiêm khắc, đặc biệt là với những cộng sự trẻ tuổi được anh chọn lựa, bồi dưỡng và dìu dắt trong suốt cuộc chiến tranh du kích và quá trình xây dựng chính quyền. Họ đều trưởng thành, kể cả khi Che đã hy sinh thì họ đều là những người tiếp tục thực hiện con đường của Che. Người cộng sự thân cận nhất của Che là Orlando Borrego, sau này được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ mía đường khi mới 27 tuổi, có kể lại một câu chuyện về sự nghiêm khắc của Che đối với anh.
Sau khi cách mạng thắng lợi, giai cấp tư sản - địa chủ là những tầng lớp thượng lưu giàu có của Cuba đã bỏ chạy ra nước ngoài, họ để lại nhiều biệt thự, ô-tô, sau đó chính quyền cách mạng đã tịch thu sung công quỹ. Đối với số ô-tô, một số Bộ, cơ quan nhà nước đã phân cho cán bộ của họ sử dụng. Orlando cũng có một cái xe rất ‘xịn”. Số là, trong một lần về làm việc tại một nhà máy sản xuất xì-gà, người quản lý ở đó có chỉ vào một chiếc xe thể thao mui trần đã bị tên chủ đồn điền bỏ lại, và đề xuất với Orlando có thể lấy về dùng, vì vẫn để nằm không từ đó đến nay vì loại xe này rất khó lái. Orlando cảm thấy thích ngay chiếc xe, và thường ngồi sau tay lái chạy quanh đây đó trong hơn một tuần sau đó, cho đến một hôm anh ấy lái chiếc xe vào ga-ra nơi anh ấy và Che thường đỗ xe, và Che phát hiện ra. Che đi về phía Orlando và giận dữ: “Cậu đúng là một tên ma cô!” Che chỉ chiếc xe và hỏi Orlando có nghĩ là mình đang làm gì khi đi khắp nơi với chiếc xe như thế. Nó là một cái xe “ăn chơi đàng điếm”, phô trương, và không một ai là “đại diện của nhân dân” lại lái nó. Orlando lo lắm, vội nói với Che là anh ấy sẽ trả lại xe về như cũ. “Tốt.” - Che nói, “tôi cho cậu 2 tiếng để làm việc đó.”
Sau đó, tại cơ quan, Che nói với Orlando Borrego rằng anh ấy nên lái một chiếc xe khiêm tốn như của Che, chiếc Chevy Impala cũ kỹ màu xanh. Sau đó, Orlando đã nhận một chiếc xe y hệt của thủ trưởng mình, chỉ khác một điểm là nó có 2 màu xanh-trắng, và anh đã lái chiếc xe đó trong 12 năm tiếp theo. “Che là một người cực kỳ nghiêm khắc …” Orlando nhớ lại, “… như Chúa Jesus vậy.” Mấy năm sau, lúc đang chiến đấu ở Bolivia, khi kể với một du kích khác về Orlando Borrego, Che đã nói: “Anh ấy giống hệt tôi, chỉ khác là anh ấy không bị bệnh hen thôi” (-Che bị bệnh hen từ nhỏ) như là một biểu hiện cho tình cảm và sự đánh giá cao với người cộng sự trẻ tuổi của mình.
Sau ngày cách mạng Cuba thành công (1/1959), Che được chính phủ Cuba ra sắc lệnh, công nhận “có quốc tịch Cuba từ lúc mới sinh” vì những cống hiến xuất sắc trong cuộc đấu tranh giải phóng của nhân dân Cuba. Nhiệm vụ đầu tiên sau chiến thắng của Che, khi đó đang mang hàm Tư lệnh (- Comandante, cấp bậc cao nhất trong quân đội cách mạng), là phụ trách việc xét xử các tên tay sai, mật vụ, ác ôn của chính quyền Batista có nhiều nợ máu với cách mạng và nhân dân. Sau đó, Che được giao phụ trách viện cải cách ruộng đất quốc gia, tiến hành công tác cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa những đồn điền mía đường, hoa quả của các công ty tư bản Mỹ và bọn địa chủ bản xứ. Sau đó, Che còn được giao nhiều trọng trách trong công tác tổ chức các lực lượng vũ trang cách mạng, rồi Bộ trưởng Bộ công nghiệp… Nhưng có một nhiệm vụ mà Che được giao thường được anh kể lại như một giai thoại. Điều này cũng được chủ tịch Fidel Castro kể lại trong bộ phim tài liệu về Che của kênh truyền hình Discovery thực hiện năm 1995.
Cuối năm 1959, do có âm mưu bạo loạn phản cách mạng, Huber Matos, nguyên là tư lệnh quân khu Camaguey, cùng các đồng sự bị bắt giữ và đưa ra xét xử, trong đó có Fellipe Pazos lúc đó là Thống đốc Ngân hàng quốc gia Cuba. Trong một cuộc họp của chính phủ quyết định thay thế vị trí của Pazos, Fidel có nói với các đồng chí của mình rằng những gì anh âý cần là một nhà kinh tế. Fidel đã rất ngạc nhiên khi thấy Che giơ tay: “Nhưng Che, tôi không biết anh là một nhà kinh tế đấy. Anh là một nhà kinh tế từ bao giờ vậy?” Lúc đó, Che mới đáp: “ồ, tôi tưởng anh nói là cần một người cộng sản...”. “Thế là tôi được bổ nhiệm làm Thống đốc Ngân hàng.” Che kể lại với vẻ hóm hỉnh. Sở dĩ có chuyện như vậy là trong tiếng Tây Ban Nha, từ nhà kinh tế - economista phát âm gần giống như từ người cộng sản - communista. Giai thoại này cũng có ý nghĩa riêng, nó thể hiện quan điểm của Che về việc một người cách mạng cần phải phấn đấu làm tốt nhiệm vụ cho dù ở vị trí hay công việc nào. Anh cho rằng mặc dù mình không phải là một chuyên gia về kinh tế, nhưng sẽ công tác theo sự cần thiết cho cách mạng. Bản thân Che vốn coi “tiền là biểu hiện cho cái ác từ cổ xưa”, và anh cũng cho rằng nền tài chính và ngân hàng phải phục vụ lợi ích của nhân dân chứ không phải là công cụ bóc lột của giai cấp tư sản.
Cũng trong thời gian làm Thống đốc Ngân hàng Quốc gia, Che đã cho dừng chương trình xây dựng tòa nhà ngân hàng 32 tầng vốn đã được chính quyền Batista thiết kế xong nhưng chưa kịp xây dựng, vì cho rằng đó là một sự lãng phí không cần thiết. Thay vào đó, tại khu đất dự định xây tòa nhà ngân hàng đó, Che và Fidel đã cho xây dựng một bệnh viện mới.
Trong thời gian đầu xây dựng chính quyền và xã hội mới ở Cuba, đã có rất nhiều câu chuyện về những đức tính “cần kiệm liêm chính”, sự nghiêm khắc và gương mẫu của Che. Bởi Che cho rằng người cách mạng cộng sản, nhất là những người lãnh đạo, phải là một người có đức tính giản dị , không vụ lợi. Trong vấn đề đó, Che không cho phép một sự nhượng bộ nào.
Ngoài lương cơ bản của một sỹ quan quân đội cách mạng, khi đảm nhận các chức vụ khác (như Thống đốc Ngân hàng, hay Bộ trưởng …) Che không nhận thêm chế độ lương của các chức vụ đó. Những nhuận bút của những bài báo hay tác phẩm được xuất bản trong nước hay ở nước ngoài, Che cũng thường chuyển cho các tổ chức xã hội ở Cuba hay ở nước ngoài. Khi đi công tác nước ngoài, mặc dù là người đại diện chính phủ Cuba cao nhất, nhưng Che cũng chỉ nhận chế độ công tác phí như các chiến sỹ bảo vệ hay cấp dưỡng của đoàn. Ngoài ra, Che là người cổ vũ mạnh mẽ và cũng rất gương mẫu, đi đầu thực hiện phong trào lao động tình nguyện, ngày thứ Bảy cộng sản, coi đó là một môi trường rèn luyện và là động lực xây dựng đất nước. Cứ thứ bảy, chủ nhật, là cả nhà Che lại hăng hái đi về các nông trường tham gia chặt mía, hay lao động trên các công trường xây dựng bệnh viện, trường học… Che không nhận bất cứ khoản tiền thưởng nào do thành tích lao động này, hoặc các khoản thù lao cho những bài nói chuyện tại các trường đại học hay ở nước ngoài . Có lẽ, Che luôn thực hiện theo lời của Jose Marti, người sinh thành nền độc lập của Cuba: “Hình thức tốt nhất của lời nói chính là việc làm”.
Cũng từ sau khi cách mạng thành công, ở Cuba bắt đầu thực hiện chế độ tem phiếu thực phẩm (-và vẫn thực hiện cho đến ngày nay). Có một lần, tại văn phòng của Che, những người dưới quyền Che đã tranh luận về số thực phẩm mỗi gia đình nhận được, một số phàn nàn về sự ít ỏi đó. Che không đồng ý, và dẫn chứng là gia đình anh không cảm thấy thiếu thực phẩm. Một ai đó đã nói: “Đồng chí là thủ trưởng, hẳn là đồng chí nhận được phần thực phẩm trội hơn.”
Che bực lắm. Thế rồi, hôm sau, Che báo lại cho các đồng nghiệp ở cơ quan: “Tôi đã kiểm tra. Quả là gia đình tôi đã nhận được phần thực phẩm trội hơn. Bây giờ thì cái trò bậy bạ ấy đã chấm dứt rồi”
Ngày nay, chúng ta nghe câu chuyện này có thể cho đó là tư tưởng “quá tả” hay là “bình quân chủ nghĩa” nhưng điều đó phản ánh nguyện vọng của Che, cũng như của Fidel và những đồng chí của họ, là chứng tỏ với nhân dân rằng phục vụ nhân dân là nghĩa vụ cách mạng, và không vì thế mà có những đặc quyền đặc lợi.
Sau này, khi rời Cuba đi chiến đấu, trong bức thư tạm biệt đầy xúc động gửi cho Fidel, những dòng cuối cùng Che đã viết: “Tôi không ân hận vì đã không để lại tài sản gì cho vợ con tôi. Tôi rất hạnh phúc vì điều đó. Tôi không yêu cầu gì cho họ, vì tôi biết nhà nước sẽ chu cấp cho họ được sống và học hành đầy đủ…”
Che cũng nổi tiếng là người nghiêm khắc, đặc biệt là với những cộng sự trẻ tuổi được anh chọn lựa, bồi dưỡng và dìu dắt trong suốt cuộc chiến tranh du kích và quá trình xây dựng chính quyền. Họ đều trưởng thành, kể cả khi Che đã hy sinh thì họ đều là những người tiếp tục thực hiện con đường của Che. Người cộng sự thân cận nhất của Che là Orlando Borrego, sau này được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ mía đường khi mới 27 tuổi, có kể lại một câu chuyện về sự nghiêm khắc của Che đối với anh.
Sau khi cách mạng thắng lợi, giai cấp tư sản - địa chủ là những tầng lớp thượng lưu giàu có của Cuba đã bỏ chạy ra nước ngoài, họ để lại nhiều biệt thự, ô-tô, sau đó chính quyền cách mạng đã tịch thu sung công quỹ. Đối với số ô-tô, một số Bộ, cơ quan nhà nước đã phân cho cán bộ của họ sử dụng. Orlando cũng có một cái xe rất ‘xịn”. Số là, trong một lần về làm việc tại một nhà máy sản xuất xì-gà, người quản lý ở đó có chỉ vào một chiếc xe thể thao mui trần đã bị tên chủ đồn điền bỏ lại, và đề xuất với Orlando có thể lấy về dùng, vì vẫn để nằm không từ đó đến nay vì loại xe này rất khó lái. Orlando cảm thấy thích ngay chiếc xe, và thường ngồi sau tay lái chạy quanh đây đó trong hơn một tuần sau đó, cho đến một hôm anh ấy lái chiếc xe vào ga-ra nơi anh ấy và Che thường đỗ xe, và Che phát hiện ra. Che đi về phía Orlando và giận dữ: “Cậu đúng là một tên ma cô!” Che chỉ chiếc xe và hỏi Orlando có nghĩ là mình đang làm gì khi đi khắp nơi với chiếc xe như thế. Nó là một cái xe “ăn chơi đàng điếm”, phô trương, và không một ai là “đại diện của nhân dân” lại lái nó. Orlando lo lắm, vội nói với Che là anh ấy sẽ trả lại xe về như cũ. “Tốt.” - Che nói, “tôi cho cậu 2 tiếng để làm việc đó.”
Sau đó, tại cơ quan, Che nói với Orlando Borrego rằng anh ấy nên lái một chiếc xe khiêm tốn như của Che, chiếc Chevy Impala cũ kỹ màu xanh. Sau đó, Orlando đã nhận một chiếc xe y hệt của thủ trưởng mình, chỉ khác một điểm là nó có 2 màu xanh-trắng, và anh đã lái chiếc xe đó trong 12 năm tiếp theo. “Che là một người cực kỳ nghiêm khắc …” Orlando nhớ lại, “… như Chúa Jesus vậy.” Mấy năm sau, lúc đang chiến đấu ở Bolivia, khi kể với một du kích khác về Orlando Borrego, Che đã nói: “Anh ấy giống hệt tôi, chỉ khác là anh ấy không bị bệnh hen thôi” (-Che bị bệnh hen từ nhỏ) như là một biểu hiện cho tình cảm và sự đánh giá cao với người cộng sự trẻ tuổi của mình.
3. Những câu chuyện về tính cách nhân hậu của Che
Sau chiến thắng, khi Che được giao phụ trách việc xét xử những tên tay sai ác ôn, mật vụ của Batista có nhiều nợ máu với nhân dân, thì những thế lực phản động lưu vong đã vu khống và bôi nhọ Che như là một người “vô nhân đạo” hay là “kẻ ưa giết chóc”. Những giọng điệu xuyên tạc đó đã không làm cho bạn bè đồng đội và nhân dân Cuba hiểu sai về Che, vì những ai đã sống, chiến đấu và gặp gỡ Che đều biết về tấm lòng nhân đạo và cao thượng của Che. Trong những trận chiến đấu với quân chính phủ Batista, với tư cách là một bác sỹ, Che vẫn thường cứu chữa cho những tù binh bị thương, không cho phép chiến sỹ của mình đối xử thô bạo với tù binh, và số tù binh này sau khi được cứu chữa thường được Che phóng thích.
Những việc tương tự cũng diễn ra khi Che chiến đấu ở Congo và Bolivia sau này. Còn đối với chiến sỹ và những đồng chí của mình bị hy sinh, Che thường rất đau xót và xúc động. Một du kích đã kể lại: “Khi người ta báo cho Che biết tin Ciro Redondo bị giết, như có một điều gì khủng khiếp xảy ra với anh ấy. Tôi không nghĩ rằng Che có thể khóc, nhưng lúc đó, nỗi đau đớn quá lớn, Che dựa vào tảng đá, hai tay bưng lấy mặt và cứ thế nức nở một cách đau xót”. Ciro Redondo là một chỉ huy xuất sắc của quân khởi nghĩa, đồng thời là một người bạn, một người đồng chí thân thiết của Che.
Cũng trong thời kỳ chiến tranh du kích ở chiến khu Sierra Maestra, có một câu chuyện được Che ghi lại trong Nhật ký Sierra Maestra của mình. Đó là một lần quân đội Batista càn quét khu căn cứ nhằm tiêu diệt quân khởi nghĩa. Với quân số và vũ khí ít hơn, đội quân của Che thường dùng cách đánh du kích để chống càn và tổ chức những trận phục kích tiêu diệt quân địch. Đội du kích của Che có một chú chó săn con, bị buộc ở lều nhưng dứt đứt dây chạy theo các chiến sỹ du kích. Khi đội du kích tiến hành ẩn nấp và tổ chức phục kích tại một hẻm núi, trong khi quân địch đang tiến tới, chú chó con mắc vào bụi gai và sủa ầm ĩ. Che phải ra lệnh cho một chiến sỹ “không được để cho nó sủa nữa” để giữ bí mật và đảm bảo an toàn cho đội du kích. Trong Nhật ký của mình, Che đã mô tả về nỗi buồn hết sức nặng nề và cảm thấy có lỗi với việc này: “Nỗi xúc động trào dâng trong lòng tất cả chúng tôi. Chú chó con bị giết như đang nhìn chúng tôi qua cặp mắt hiền lành, và trong đó có thể đọc thấy sự trách móc.”
Sau này, Che có viết một truyện ngắn có tựa đề “Chú chó con bị giết” đăng trên báo. Năm 1963, tập Nhật ký Sierra Maestra của Che được chính phủ Cuba biên tập và xuất bản thành tập sách lịch sử “Những mẩu chuyện chiến tranh cách mạng”.
Che, có thể coi là một người “khắc kỷ” với bản thân mình, nhưng sâu trong con người anh là một tâm hồn rất lãng mạn, và chứa chan tình cảm dành cho đồng chí, bạn bè, vợ con, và rộng hơn là cho những người bị áp bức bóc lột mà anh đã gặp trên những chặng đường cách mạng của mình. Có một câu chuyện đầy xúc động được người vợ của anh, Aleida March kể lại.
Khi Che bí mật rời Cuba đi chiến đấu, ngoài Fidel và vợ anh, chỉ có một vài người thân cận được biết việc này. Che thay đổi hình dạng, và cải trang với một hộ chiếu giả để che mắt các cơ quan tình báo nước ngoài. Trước khi Che lên đường, mấy ngày cuối cùng là khoảng thời gian xúc động với mọi người, nhưng đáng nhớ và xúc động nhất là buổi gặp gỡ cuối cùng của Che với Aleida và các con, khi họ được đưa đến căn cứ huấn luyện bí mật để gặp Che. Che lúc này vẫn cải trang chứ không phải như là người cha mà lũ trẻ thường thấy, anh được giới thiệu là “chú Ramon”. Anh nói với lũ trẻ là anh mang theo một tin của cha chúng - người đã đi vắng một thời gian dài, rằng anh mới gặp cha chúng gần đây, và có nhờ anh chuyển quà cho từng đứa. Họ ăn trưa cùng với nhau, với ‘chú Ramon” ngồi ở đầu bàn ăn, giống như “ba Che” vẫn thường ngồi.
Điều lớn nhất mà Che có thể làm với các con của mình là bảo từng đứa hãy hôn anh một cái “để chú chuyển cho ba Che của các cháu”. Khi ấy, cô con gái 5 tuổi của anh, Aliusha, chạy tới và hôn vội lên má anh rồi chạy về bên Aleida March và thì thầm với mẹ: “ Mẹ ơi, con nghĩ là chú này yêu con lắm”. Che thoáng nghe thấy lời nói đó của con gái, và khi đó ngay lập tức đôi mắt của anh ướt nhòe những giọt nước mắt. Aleida, vợ Che cũng rất xúc động, nhưng cố kìm nén những giọt nước mắt của mình cho đến khi cô chạy khuất ra ngoài cửa để lũ trẻ không nhìn thấy.
Và rồi, “chú Ramon” vẫy tay chào từ biệt với vợ và các con. Đó là lần cuối cùng họ nhìn thấy nhau, và như trong lá thư gửi cho các con mình ( đã chỉ được công bố sau ngày anh hy sinh) Che có viết rằng: “Các con sẽ chẳng nhớ mấy về cha, và em bé út sẽ chẳng nhớ gì cả.”
Những việc tương tự cũng diễn ra khi Che chiến đấu ở Congo và Bolivia sau này. Còn đối với chiến sỹ và những đồng chí của mình bị hy sinh, Che thường rất đau xót và xúc động. Một du kích đã kể lại: “Khi người ta báo cho Che biết tin Ciro Redondo bị giết, như có một điều gì khủng khiếp xảy ra với anh ấy. Tôi không nghĩ rằng Che có thể khóc, nhưng lúc đó, nỗi đau đớn quá lớn, Che dựa vào tảng đá, hai tay bưng lấy mặt và cứ thế nức nở một cách đau xót”. Ciro Redondo là một chỉ huy xuất sắc của quân khởi nghĩa, đồng thời là một người bạn, một người đồng chí thân thiết của Che.
Cũng trong thời kỳ chiến tranh du kích ở chiến khu Sierra Maestra, có một câu chuyện được Che ghi lại trong Nhật ký Sierra Maestra của mình. Đó là một lần quân đội Batista càn quét khu căn cứ nhằm tiêu diệt quân khởi nghĩa. Với quân số và vũ khí ít hơn, đội quân của Che thường dùng cách đánh du kích để chống càn và tổ chức những trận phục kích tiêu diệt quân địch. Đội du kích của Che có một chú chó săn con, bị buộc ở lều nhưng dứt đứt dây chạy theo các chiến sỹ du kích. Khi đội du kích tiến hành ẩn nấp và tổ chức phục kích tại một hẻm núi, trong khi quân địch đang tiến tới, chú chó con mắc vào bụi gai và sủa ầm ĩ. Che phải ra lệnh cho một chiến sỹ “không được để cho nó sủa nữa” để giữ bí mật và đảm bảo an toàn cho đội du kích. Trong Nhật ký của mình, Che đã mô tả về nỗi buồn hết sức nặng nề và cảm thấy có lỗi với việc này: “Nỗi xúc động trào dâng trong lòng tất cả chúng tôi. Chú chó con bị giết như đang nhìn chúng tôi qua cặp mắt hiền lành, và trong đó có thể đọc thấy sự trách móc.”
Sau này, Che có viết một truyện ngắn có tựa đề “Chú chó con bị giết” đăng trên báo. Năm 1963, tập Nhật ký Sierra Maestra của Che được chính phủ Cuba biên tập và xuất bản thành tập sách lịch sử “Những mẩu chuyện chiến tranh cách mạng”.
Che, có thể coi là một người “khắc kỷ” với bản thân mình, nhưng sâu trong con người anh là một tâm hồn rất lãng mạn, và chứa chan tình cảm dành cho đồng chí, bạn bè, vợ con, và rộng hơn là cho những người bị áp bức bóc lột mà anh đã gặp trên những chặng đường cách mạng của mình. Có một câu chuyện đầy xúc động được người vợ của anh, Aleida March kể lại.
Khi Che bí mật rời Cuba đi chiến đấu, ngoài Fidel và vợ anh, chỉ có một vài người thân cận được biết việc này. Che thay đổi hình dạng, và cải trang với một hộ chiếu giả để che mắt các cơ quan tình báo nước ngoài. Trước khi Che lên đường, mấy ngày cuối cùng là khoảng thời gian xúc động với mọi người, nhưng đáng nhớ và xúc động nhất là buổi gặp gỡ cuối cùng của Che với Aleida và các con, khi họ được đưa đến căn cứ huấn luyện bí mật để gặp Che. Che lúc này vẫn cải trang chứ không phải như là người cha mà lũ trẻ thường thấy, anh được giới thiệu là “chú Ramon”. Anh nói với lũ trẻ là anh mang theo một tin của cha chúng - người đã đi vắng một thời gian dài, rằng anh mới gặp cha chúng gần đây, và có nhờ anh chuyển quà cho từng đứa. Họ ăn trưa cùng với nhau, với ‘chú Ramon” ngồi ở đầu bàn ăn, giống như “ba Che” vẫn thường ngồi.
Điều lớn nhất mà Che có thể làm với các con của mình là bảo từng đứa hãy hôn anh một cái “để chú chuyển cho ba Che của các cháu”. Khi ấy, cô con gái 5 tuổi của anh, Aliusha, chạy tới và hôn vội lên má anh rồi chạy về bên Aleida March và thì thầm với mẹ: “ Mẹ ơi, con nghĩ là chú này yêu con lắm”. Che thoáng nghe thấy lời nói đó của con gái, và khi đó ngay lập tức đôi mắt của anh ướt nhòe những giọt nước mắt. Aleida, vợ Che cũng rất xúc động, nhưng cố kìm nén những giọt nước mắt của mình cho đến khi cô chạy khuất ra ngoài cửa để lũ trẻ không nhìn thấy.
Và rồi, “chú Ramon” vẫy tay chào từ biệt với vợ và các con. Đó là lần cuối cùng họ nhìn thấy nhau, và như trong lá thư gửi cho các con mình ( đã chỉ được công bố sau ngày anh hy sinh) Che có viết rằng: “Các con sẽ chẳng nhớ mấy về cha, và em bé út sẽ chẳng nhớ gì cả.”
4. Những câu chuyện cuối cùng
Ngày 8/10/1967, trong một trận đánh giữa quân du kích với quân biệt kích Bolivia, Che đã bị thương và bị bắt, rồi bị thủ tiêu vào ngày hôm sau bởi bàn tay của CIA và chính quyền độc tài quân sự tay sai Bolivia. Những diễn biến của sự kiện này đã bị những kẻ liên quan giấu kín hoặc tung tin sai lệch trong suốt nhiều năm.
Như Fidel đã từng phát biểu: “Những giờ phút cuối cùng của đời Che trong tay kẻ thù mà đồng chí khinh bỉ, hẳn phải là những giờ phút rất đắng cay với đồng chí. Nhưng không một ai được chuẩn bị tốt hơn để đương đầu với thử thách như vậy”. Sau này, khi các tài liệu được giải mật và công bố, cho thấy khi bị rơi vào tay kẻ thù, Che vẫn hết sức can trường, anh luôn ngẩng cao đầu và tỏ thái độ kiêu hãnh của mình. Khi các sỹ quan tướng lĩnh Bolivia và đặc vụ CIA đến gặp, anh đã tuyên bố mình không thể bị hỏi cung, bác bỏ những luận điệu vu khống của chúng đối với phong trào cách mạng, từ chối cung cấp thông tin về chiến dịch, đặc biệt là khi chúng dụ dỗ anh tuyên bố chống lại và nói xấu Fidel và Cuba. Biết không thể khuất phục được người du kích huyền thoại, kẻ thù đã thủ tiêu anh hết sức hèn hạ, dù lúc đó anh đang bị thương.
Theo hồi ký của nhân viên CIA Felix Rodriguez có mặt chứng kiến sự kiện đó, thì trước khi Che bị hành quyết, anh ta có vào phòng học nơi giam giữ Che, nói với Che rằng anh ta rất tiếc và đã cố gắng làm tất cả những gì có thể những mệnh lệnh đến từ Bộ tư lệnh tối cao Bolivia … Anh ta không nói hết câu, nhưng Che hiểu “mệnh lệnh” đó nghĩa là gì. Theo Rodriguez, Che không hề tỏ thái độ ngạc nhiên hay sợ sệt, vẫn điềm tĩnh và nói: “Sẽ tốt hơn là như thế này … tôi không bao giờ nên để bị bắt sống”. Rodriguez đề nghị có nhắn gì cho gia đình, và Che đã nói với anh ta là: “…nói với Fidel là anh ấy sẽ sớm được thấy cuộc cách mạng toàn diện ở Mỹ la-tinh này … nói với vợ tôi là hãy tái giá và sống hạnh phúc và nuôi dạy các con …” Rodriguez sau đó có bày tỏ sự khâm phục và kính trọng đối với Che về bản lĩnh của một người đàn ông và về những gì mà Che đã thể hiện khi chuẩn bị đối diện với cái chết của mình. Tuy những nội dung về cuộc nói chuyện riêng giữa hai người mà nhân viên CIA này đưa ra không ai khác có thể kiểm chứng về tính xác thực của nó, nhưng qua đó cũng có thể thấy được sức cảm phục của Che, đúng như Fidel đã nói: “ Che là một con người mà ngay cả kẻ thù cũng phải cảm thấy kính nể”.
Ngày 18/10/1967, trên quảng trường Cách mạng, thủ đô La Havana, trong cuộc mit-tinh tưởng niệm Che với hơn 1 triệu người tham dự, chủ tịch Fidel Castro đã tuyên bố: “…Nếu chúng ta muốn tìm hình mẫu một con người, không phải của thời đại chúng ta mà dành cho xã hội tương lai, một con người thực sự, không một vết nhơ trong nhân cách, không một vết nhơ trong cuộc đời, tôi sẽ nói từ sâu thẳm trái tim mình, rằng: đó là Che!
Nếu phải bày tỏ lòng mong muốn thế hệ con cháu chúng ta sẽ trở thành người như thế nào, với tất cả lòng nhiệt tình cách mạng từ trong trái tim, chúng ta phải nói: hãy giống như Che!
Nếu chúng ta muốn con cháu chúng ta được giáo dục như thế nào, chúng ta sẽ không ngần ngạ nói rằng chúng ta mong chúng sẽ được giáo dục theo tinh thần của Che!”
Năm 1997, sau 30 năm kể từ khi anh hy sinh, chính phủ Cuba mới tìm thấy hài cốt của Che và đưa anh về Cuba.
Để kết thúc bài viết về Che, là một câu chuyện của hiện tại. Câu chuyện của nhà báo Jon Lee Anderson của tờ New York Times, một tiểu sử gia về Che. Suốt nhiều năm, anh đã bỏ rất nhiều công sức thu thập tư liệu, gặp gỡ các nhân chứng, từ Cuba, Argentina, Bolivia và các nước Mỹ la-tinh khác, từ các trung tâm lưu trữ tài liệu mật ở Mỹ, ở Nga và tiếp xúc với hàng nghìn người, để viết nên cuốn sách “Che Guevara – A revolutionary Life” được đánh giá là tác phẩm đầy đủ nhất về Che. Jon Lee Anderson có 3 con: 2 gái 1 trai, đều đang ở tuổi thiếu niên, anh có kể rằng cuốn sách này đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng. Đối với tất cả chúng, Che Guevara là người đầu tiên mà chúng có thể biết rõ ngoài những người trong gia đình anh. Các con anh đều bắt đầu học tiếng Tây Ban Nha và có thể sử dụng thành thạo ngôn ngữ của Che, và chúng thường bắt đầu mỗi buổi sáng bằng câu “Seremos como el Che” : Em sẽ thành người như Che!
HAICHE (CHE-VIETNAM.COM)
Ngày 8/10/1967, trong một trận đánh giữa quân du kích với quân biệt kích Bolivia, Che đã bị thương và bị bắt, rồi bị thủ tiêu vào ngày hôm sau bởi bàn tay của CIA và chính quyền độc tài quân sự tay sai Bolivia. Những diễn biến của sự kiện này đã bị những kẻ liên quan giấu kín hoặc tung tin sai lệch trong suốt nhiều năm.
Như Fidel đã từng phát biểu: “Những giờ phút cuối cùng của đời Che trong tay kẻ thù mà đồng chí khinh bỉ, hẳn phải là những giờ phút rất đắng cay với đồng chí. Nhưng không một ai được chuẩn bị tốt hơn để đương đầu với thử thách như vậy”. Sau này, khi các tài liệu được giải mật và công bố, cho thấy khi bị rơi vào tay kẻ thù, Che vẫn hết sức can trường, anh luôn ngẩng cao đầu và tỏ thái độ kiêu hãnh của mình. Khi các sỹ quan tướng lĩnh Bolivia và đặc vụ CIA đến gặp, anh đã tuyên bố mình không thể bị hỏi cung, bác bỏ những luận điệu vu khống của chúng đối với phong trào cách mạng, từ chối cung cấp thông tin về chiến dịch, đặc biệt là khi chúng dụ dỗ anh tuyên bố chống lại và nói xấu Fidel và Cuba. Biết không thể khuất phục được người du kích huyền thoại, kẻ thù đã thủ tiêu anh hết sức hèn hạ, dù lúc đó anh đang bị thương.
Theo hồi ký của nhân viên CIA Felix Rodriguez có mặt chứng kiến sự kiện đó, thì trước khi Che bị hành quyết, anh ta có vào phòng học nơi giam giữ Che, nói với Che rằng anh ta rất tiếc và đã cố gắng làm tất cả những gì có thể những mệnh lệnh đến từ Bộ tư lệnh tối cao Bolivia … Anh ta không nói hết câu, nhưng Che hiểu “mệnh lệnh” đó nghĩa là gì. Theo Rodriguez, Che không hề tỏ thái độ ngạc nhiên hay sợ sệt, vẫn điềm tĩnh và nói: “Sẽ tốt hơn là như thế này … tôi không bao giờ nên để bị bắt sống”. Rodriguez đề nghị có nhắn gì cho gia đình, và Che đã nói với anh ta là: “…nói với Fidel là anh ấy sẽ sớm được thấy cuộc cách mạng toàn diện ở Mỹ la-tinh này … nói với vợ tôi là hãy tái giá và sống hạnh phúc và nuôi dạy các con …” Rodriguez sau đó có bày tỏ sự khâm phục và kính trọng đối với Che về bản lĩnh của một người đàn ông và về những gì mà Che đã thể hiện khi chuẩn bị đối diện với cái chết của mình. Tuy những nội dung về cuộc nói chuyện riêng giữa hai người mà nhân viên CIA này đưa ra không ai khác có thể kiểm chứng về tính xác thực của nó, nhưng qua đó cũng có thể thấy được sức cảm phục của Che, đúng như Fidel đã nói: “ Che là một con người mà ngay cả kẻ thù cũng phải cảm thấy kính nể”.
Ngày 18/10/1967, trên quảng trường Cách mạng, thủ đô La Havana, trong cuộc mit-tinh tưởng niệm Che với hơn 1 triệu người tham dự, chủ tịch Fidel Castro đã tuyên bố: “…Nếu chúng ta muốn tìm hình mẫu một con người, không phải của thời đại chúng ta mà dành cho xã hội tương lai, một con người thực sự, không một vết nhơ trong nhân cách, không một vết nhơ trong cuộc đời, tôi sẽ nói từ sâu thẳm trái tim mình, rằng: đó là Che!
Nếu phải bày tỏ lòng mong muốn thế hệ con cháu chúng ta sẽ trở thành người như thế nào, với tất cả lòng nhiệt tình cách mạng từ trong trái tim, chúng ta phải nói: hãy giống như Che!
Nếu chúng ta muốn con cháu chúng ta được giáo dục như thế nào, chúng ta sẽ không ngần ngạ nói rằng chúng ta mong chúng sẽ được giáo dục theo tinh thần của Che!”
Năm 1997, sau 30 năm kể từ khi anh hy sinh, chính phủ Cuba mới tìm thấy hài cốt của Che và đưa anh về Cuba.
Để kết thúc bài viết về Che, là một câu chuyện của hiện tại. Câu chuyện của nhà báo Jon Lee Anderson của tờ New York Times, một tiểu sử gia về Che. Suốt nhiều năm, anh đã bỏ rất nhiều công sức thu thập tư liệu, gặp gỡ các nhân chứng, từ Cuba, Argentina, Bolivia và các nước Mỹ la-tinh khác, từ các trung tâm lưu trữ tài liệu mật ở Mỹ, ở Nga và tiếp xúc với hàng nghìn người, để viết nên cuốn sách “Che Guevara – A revolutionary Life” được đánh giá là tác phẩm đầy đủ nhất về Che. Jon Lee Anderson có 3 con: 2 gái 1 trai, đều đang ở tuổi thiếu niên, anh có kể rằng cuốn sách này đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng. Đối với tất cả chúng, Che Guevara là người đầu tiên mà chúng có thể biết rõ ngoài những người trong gia đình anh. Các con anh đều bắt đầu học tiếng Tây Ban Nha và có thể sử dụng thành thạo ngôn ngữ của Che, và chúng thường bắt đầu mỗi buổi sáng bằng câu “Seremos como el Che” : Em sẽ thành người như Che!
HAICHE (CHE-VIETNAM.COM)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét