A lô! Ông có Ung Thư Nhiếp Hộ Tuyến! (bài 1)
Trần Thị Vĩnh-Tường
26-Nov-2013
Bản tin ngày 06/08/2013 từ nước Úc, nhiều người đàn ông đã
tự tử sau khi nhận kết quả thử máu tìm “ung thư nhiếp hộ tuyến”. Giáo sư Ken
Sikaris/ Melbourne
University Melbourne tháng 8/2013 rằng nhiều thần dân nữ
hoàng ở Down Under/ Miệt Dưới đã lo lắng không cần thiết, rằng kết quả xét
nghiệm máu làm nhiều người sợ hãi đến nỗi tự tử (1)
Vì đâu nên nỗi? Có thật kết quả PSA cao là ung thư nhiếp hộ
tuyến? Thế nào là cao so với thấp? Điều gì dẫn đến ung thư nhiếp hộ tuyến? Có
nhất thiết ung thư nhiếp hộ tuyến là chết? Có chắc phải chết ngay? Hay 20, 30
năm sau mới chết vì nguyên nhân khác? Yếu tố di truyền (từ bố mẹ) có ảnh hưởng
gì? Có thể chọn một tên khác thay thế cho chữ “Ung thư/Cancer” đáng sợ? Tại sao
người ta sợ ung thư nhiếp hộ tuyến tới thà chết ngay còn hơn?
Có phải chữ ung thư/cancer đưa đẩy tới cái chết khi chưa
phải chết hoặc đẩy sự chẩn đoán và chữa trị tới mức độ không cần thiết? Trong
vòng 30 năm qua, ung thư nhiếp hộ tuyến đã bị chẩn đoán quá mức/overdiagnosis
và chữa trị quá mức/ overtreatment như thế nào? Tại sao? Ai được hưởng lợi trên
sự “chữa trị quá mức”? Bao nhiêu người đàn ông đã bị cắt oan uổng “suối nguồn
hạnh phúc”? Ai có thể thay đổi điều đáng buồn trên: giới y sĩ hay bệnh nhân?
Không rõ có thống kê số người Việt tự tử sau khi bác sĩ báo
tin, hay do chịu đựng chiến tranh lâu dài người Việt coi cái chết nhẹ tựa lông
…mèo. Dù gan cách mấy hai chữ “ung thư” không chỉ ảnh hưởng trực tiếp trên
người bệnh mà cả gia đình và bạn bè thân quyến như một lưỡi dao sắc lẻm treo
trên đầu. Riêng ung thư nhiếp hộ tuyến còn là một bản án tử hình cho nam tính.
Một ngày tháng tư 2013 tiếng nói người thân từ đầu dây điện
thoại báo tin “bị ung thư nhiếp hộ tuyến”. Giọng nói càng có vẻ thản nhiên càng
khiến sự cam chịu trở nên sức nặng ngàn cân gây tê liệt hệ thần kinh nơi người
nghe. Chỉ ba tháng trước, người viết bài này chứng kiến sự thay đổi nơi hai
người bạn (một ung thư ruột già, một ung thư vú), tóc rụng hết, da sạm đen,
chiều cao sức nặng chỉ còn phân nửa, một hố mắt sụp xuống, xương mũi biến mất,
môi chỉ còn là hai lằn chỉ, tiếng nói thều thào, răng siêu vẹo. Cả hai lịm dần
và mất sau đó một, ba tháng. Ung thư có nghĩa là chết! Và chết thảm!! Hình ảnh
này khiến người viết bài này cố tìm hiểu dù i tờ kiến thức y khoa. May ra
có lối thoát! May ra?
May thật, nên có bài này gửi đến bạn đọc.
Bài viết tuyệt đối không hàm ý đóng góp ý kiến, thay thế
chẩn đoán, làm lệch hướng chữa trị, mà chỉ có tính cách chia sẻ, thông tin và
nêu thắc mắc. Bài viết tường thuật ngay tình một chuyện hoàn toàn có thật nhỡ
bạn đọc có thể cần đến những nguồn tài liệu y khoa trích dẫn trong
bài. Bài viết vì vậy có khi đi vào chi tiết do kinh nghiệm lặn lội tìm lời
giải đáp nên muốn bạn đọc cùng cảnh ngộ nhẹ gánh phần nào. Bài viết được sự
đồng ý của người trong cuộc tạm gọi là Tép Riu, mà ung thư nhiếp hộ tuyến ở
giai đoạn sớm nhất. Một số kiến thức y khoa trong bài được “biên tập” bởi một
người bạn làm pathologist, Bs. Pat, với Tép Riu, mà chuyên ngành là xem xét các
mô sinh thiết dưới kính hiển vi, chẩn đoán độ phát triển và mức nguy hiểm của
ung thư và tầm lan rộng trong cơ thể. Ngoài ra mọi sai sót thuộc về người viết.
Phải thật thà thú nhận chỉ vài năm gần đây email qua lại do
các ông lang bà lang Bướm Vàng hăm dọa về đủ thứ chuyện trên đời mới biết tới
hai chữ “nhiếp hộ tuyến” hay “tuyến tiền liệt” vốn có gốc từ chữ Nhật và
Trung Hoa. Người ta chú ý tới ung thư vú nhiều hơn nhất là sau khi nữ tài tử
Angelina Jolie quyết định cắt hết cả hai trái vú sữa. Bao nhiêu…nam tài tử bị
cắt hạt Walnut ít ai để ý vì người trong cuộc cũng tránh nói tới.
Điều này có lẽ theo quan niệm dạy dỗ từ hồi nhỏ “đàn ông không được khóc than”
rất vô lý và tàn nhẫn vì hình hài dẫu khác nhau linh vật nào cũng đau đớn như
nhau.
Mở cuộc phỏng vấn chớp nhoáng nam nữ tài tử bạn bè hầu như
không ai nói đúng nhiệm vụ prostate là sản xuất một thành phần của tinh
dịch/semen. Thành phần này có tính chất kiềm và giúp trung hòa môi trường acid
của âm đạo (bảo vệ tinh trùng), và cung cấp những diếu tố giúp tinh trùng bơi
đến gặp trứng. Nhiệm vụ của tinh dịch/semen không chỉ vẻn vẹn trong 10 giây
xuất tinh mà ông tướng prostate đã bắt đầu điều động binh lính từ nhiều phút trước
đó.
Một nữ tài tử hốt hoảng “Chết chửa! Phải đi khám ngay xem có
“bị” không”. Có đâu mà bị? Chỉ nam tài tử có prostate nên mới “bị”. Câu định
nghĩa “duyên dáng” nhất: “tuyến tiền liệt là một đội binh đang xông ra tuyến
đầu mặt trận khi không nằm lăn tê liệt hết ráo”. Diễu dở này tuy vậy có phần
đúng vì trong tiếng Hy Lạp prostates là “người lãnh đạo, đứng trước” (2). Trong
cơ thể, vị trí của prostate là tuyến đứng trước bọng đái sau dương vật. Ở tuổi
thanh niên prostate bằng cỡ hạt walnut, dài chừng 3cm. Thể tích của Prostate
tăng với tuổi tác.
Trong bài dùng Prostate hay NHT cho nhiếp hộ tuyến, Prostate
Cancer hay UTNHT cho ung thư nhiếp hộ tuyến. Một số từ ngữ chuyên môn khác để
cả tiếng Anh vì không biết dịch, hoặc để không cản trở bạn đọc tham khảo trên
internet hay sách báo ngoại quốc.
Trong ba rối loạn nơi prostate, ung thư nhiếp hộ tuyến hầu
như không có triệu chứng -ở giai đoạn đầu- so với hai rối loạn khác là
BPH/Benign Prostatic Hyperplasia (tăng kích thước) và Prostatitis (viêm). BPH
và Prostatitis có vài triệu chứng chung như tiểu khó, tiểu són hay lắt nhắt
nhiều lần. Những triệu chứng này chỉ có ở UTNHT vào giai đoạn/stage muộn cộng
thêm đau ngang thắt lưng, háng và đùi.
BPH và Prostatitis KHÔNG BAO GIỜ biến thành ung thư. Bs Pat.
nói rõ, nhìn dưới kính hiển vi, các tế bào của bướu lành không giống quái thai,
không phân chia bậy bạ và nếu đo hay nhuộm các hóa chất thì không có dấu chứng
của ung thư. Ví dụ fibroma là một loại bướu lành. Nữ tài tử nào biết chắc trong
ngực đang có một fibroma thì chỉ làm Lumpectomy chứ không làm Masectomy cắt
trọn cả cái bầu quyến rũ cả ong bướm lẫn loài người. Một người có thể có cả hai
BPH và ung thư nhiếp hộ tuyến. Hai cơ chế hoàn toàn khác nhau. Cả hai chứng đều
có thể đưa đến nhiễm trùng và triệu chứng đau kinh niên ở vùng dưới. Cái nào có
truớc có sau chỉ có trời biết. Đừng hỏi trời vì ngài đang bận.
Ai trả lời được sẽ đoạt giải Nobel.
Có ba điều thường bị đổ oan gây UTNHT: làm tình quá nhiều,
cột ống dẫn tinh hay thủ dâm.
Ung thư xảy ra khi một số tế bào bất thường phát triển trong
cơ thể. Tế bào bất thường này đưọc gọi là cancer cells, malignant cells, hay
tumor cells
Bs Otto Warburg đoạt giải Nobel 1931 do chứng minh rằng
nhiều nguyên nhân thứ cấp gây cancer, nhưng nguyên nhân đầu tiên là tế bào
không nhận được đủ oxy nên dùng cách khác là fermentation of sugar (Cancer, above
all other diseases, has countless secondary causes. But, even for cancer, there
is only one prime cause. Summarized in a few words, the prime cause of cancer
is the replacement of the respiration of oxygen in normal body cells by a
fermentation of sugar) (4). Nôm na, fermentation of sugar là cơ chế biến
hóa của cơ thể khi không đủ oxy phải quẹo cua tìm cách khác, vì vậy gây ung
thư.
Theo Bs Pat. giả thuyết của Warburg có thể chấp nhận ở điểm
... “tế bào ung thư dùng anaerobic respiration/hô hấp yếm khí (vì thiếu
oxy) thay vì aerobic respiration/hô hấp hiếu khí để tạo năng lượng mà sống
và mọc.”
Tuy nhiên “không thể chấp nhận rằng
fermentation/anaerobic respiration là nguyên nhân của ung thư. Ta có thể
giải thích đơn giản: tế bào ung thư mọc mạnh hơn tế bào bình thường rất nhiều
và vì không có đủ oxy để làm thế (vì không có đủ máu từ các mạch máu có sẵn)
nên phải dùng cơ chế fermentation. Thế có nghĩa là phải có cái gì đó biến một
tế bào thành ung thư trước cái đã rồi cái ung thư đó mới
"bắt chước" các vi khuẩn và nấm dùng fermentation - lên men các chất
đường để tạo năng lượng khi không có đủ oxy từ các mạch máu địa phương.
Fermentation là cơ chế để sinh trưởng, hay kết quả của ung thư chứ không phải
là nguyên nhân của ung thư.
Bạn đọc tha hồ tìm hiểu thêm, có thể được Nobel không chừng.
Theo Bs Pat. cơ thể có chừng một trăm ngàn tỷ (1014) tế bào.
Mỗi ngày chừng 70 tỷ (7010) tự hoại vì nhiều nguyên nhân (để tạo các bộ
phận, cơ quan mới và để các tế bào và mô phản ứng với các điều kiện bất thuận
lợi cho đời sống toàn cơ thể). Khi tế bào tự hoại, bạch huyết cầu sẽ ăn đi các
mảnh tế bào và không gây hại cho cơ thể. Khi tế bào chết và vỡ ra vì thương
tích, chúng tạo phản ứng sưng và làm mủ.
Ung thư nhiếp hộ tuyến xẩy ra khi tế bào mọc bất thường
thành buớu/tumor. Nếu không chữa trị, có thể từ prostate lan tới bộ phận khác,
đặc biệt là xương và hạch/lymph nodes. Khi đã lan, “treatment” (tạm hiểu
“chữa trị”) vẫn có thể được, nhưng “cure” (tạm hiểu “chữa dứt”) là điều khó đạt
được. UTNHT có thể phát triển nhanh hay chậm. Nhanh có thể từ 1 đến 2 năm là
dứt điểm. Cần canh chừng nếu PSA tăng gấp đôi trong vòng 2 năm, có nghiên cứu
cho là tăng gấp ba trong vòng 5 năm. Chậm/slow growing có thể trong vòng
20 năm. Câu hỏi quan trọng nhất của bác sĩ và bệnh nhân là UT ở trong prostate
hay đã lan ra ngoài và khi nào lan. Nếu
UT Nếu UT
Làm sao biết ung thư sẽ lan hay không lan? Trên nguyên
tắc, tế bào không có khả năng lan không phải là tế bào ung thư; nhưng tế bào
ung thư nào cũng xuất thân từ một tế bào "lành", chỉ vì một hay nhiều
nguyên nhân nào đó, tế bào lành “đánh mất” những kiềm chế và trở thành Tí Quậy.
Thế nào là “lan”? Ung thư không "lây lan" như cảm
cúm, ho lao, đậu mùa...Khi tế bào lành trở thành tế bào UT “dữ”, nó có khả năng
a) “ăn lan/invade hay spread” xuyên qua lớp màng mỏng ngăn cách các mô tới vùng
bên cạnh hay b) “di cư/metastasis” bằng cách chui vào mạch máu đỏ/blood vessels
hay mạch máu trắng/lymph vessels, tới vùng khác của cơ thể và mọc một bướu UT ở
vùng đó.
Dù “invade” hay “metastasis” bướu mới tuy vậy vẫn mang đầy
đủ đặc tính và tên của tế bào ung thư Prostate. Ví dụ dù di cư tới xương, bướu
ung thư đó vẫn có tên “Prostate Cancer”, sự chữa trị in hệt như chữa Prostate
Cancer.
Những chữ “lan” trong bài xin hiểu là ăn lan/invasion
hay metastasis/di cư, không phải “lây lan” như một số hiểu lầm khiến người mang
UT càng cô độc thêm trong bóng tối của sợ hãi. Có lẽ “biến cố” UT cũng là dịp
đo lường tình người, tình gia đình, nghĩa vợ chồng.
Vì tài tử chính Tép Riu chỉ mới chớm ung thư nhiếp hộ tuyến
nên bài viết xoay quanh giai đoạn “mới chớm” này. Theo Conventional
Treatment/Chữa Trị Thông Dụng hiện nay, tiến trình chữa trị gồm 1. Chẩn đoán
bằng thử PSA, DRE và Biosy 2. Chữa trị bằng Giải Phẫu, Quang Tuyến.
Nữ tài tử làm Mammogram tìm ung thư vú hay Pap Smear tìm ung
thư cổ tử cung, nam tài tử làm PSA thử máu mỗi năm kể từ 50 tuổi tìm dấu hiệu
UTNHT. PSA là test được áp dụng từ năm 1988. Mức PSA (đo bằng mcg/mL, ng/mL,
hay mg/L) là một hiện tượng sinh lý, thay đổi bất thường ngay trong một cá
nhân. Lượng PSA thay đổi tùy theo nhiều yếu tố: hoạt động tình dục, có tuổi,
bướu xơ, nhiễm trùng, ung thư. Vì vậy, PSA cao không luôn luôn có nghĩa có UT.
Nhưng PSA thấp cũng không có nghĩa là không có UT. Thế thì còn biết đàng nào mà
lần?
(Xin lưu ý: không có một “tiêu chuẩn quốc tế” nào là “mức an
toàn” cho PSA, con số có thể thay đổi ở châu Âu, Úc, Việt Nam… Các lab lại tha
hồ dùng phạm vi tham chiếu (reference range) với giới hạn khác nhau)
Các webpages thường nhắc PSA có thể cho con số sai nếu 24-72
tiếng đồng hồ trước khi làm PSA có xuất tinh, sờ mó, cưỡi ngựa, đi xe đạp…Ngay
cả sự hứng tình suông khi quí quan liếc trên internet mấy cô gái nhà nghèo ít
vải cũng có thể làm máu dồn tới prostate làm đương sự căng vì bực mình bực mẩy
(căng không phải sưng). Do đó, chỉ chăm chú vào mỗi chuyện “không có sex” trước
24-72 tiếng mà “tháo khoán” những chuyện khác có thể cho số PSA sai.
Theo Gs Sikaris của Melbourn University
- dưới 4, cần làm PSA mỗi 4 năm
- từ 4 đến 10, cần làm PSA mỗi 2 năm
- trên 10 cần gặp urologist xem nguyên nhân từ prostate, do
nhiễm trùng hay do bướu lành. Cũng trong bản tin này, nước Úc đã áp dụng từ
9/2012 một loại test mới có tên PHI với độ chính xác là 75% so với độ chính xác
của PSA chỉ 55% (1).
Nếu PSA dưới 10, bướu còn nằm trong prostate. Nếu lớn
hơn 30, có vẻ như đã ra ngoài prostate và khó mà chữa dứt. Có thể căn cứ trên
vận tốc của PSA (PSA velocity) đo sự thay đổi của lượng PSA theo thời gian. Tuy
nhiên các nghiên cứu không thống nhất con số trung bình là 0.35, 0.6 hay 0.75
một năm. Bs. Ian Thompson cho rằng dùng PSA velocity ở mức 0.35/y không giúp
nhiều cho chuyện tiên đoán ung thư sẽ lan hay chăng nhưng chỉ làm tăng thêm lần
biopsy! (14)
Bs dùng ngón tay thăm NHT qua đường hậu môn (có thể) nhận
xét kích thước, hình dạng hay cấu trúc NHT bình thường hay chăng. Đa số cancer
không được nhận dạng bằng DRE. Còn nếu khi “cảm” thấy được vì cứng hơn hay lợn
cợn thì có lẽ lúc đó PSA đã lên tới 100. Nhưng đôi khi qua DRE có thể tìm thấy
cancer dù PSA thấp. Cả hai test PSA và DRE đều không chính xác.
(hình 1)
Mục đích làm biopsy là để định bệnh, định giai đoạn của bệnh
(staging), định sự nguy hiểm của trường hợp. Uurologist (Bs làm biopsy) dùng
kim rút một miếng nhỏ ở prostate như trong ảnh. Kim có đường kính trong ruột là
1mm. Bs lấy sợi dài sợi ngắn tùy nơi. Pathologist sẽ xem xét những sợi này dưới
kính hiển vi xem có tế bào/mô ung thư không và xếp hạng từ 1 đến10. Nếu có ung
thư, Pathologist sẽ quyết định một Gleason Score, thấp nhất là 6 so với cao
nhất là 10. Gleason score có thể thay đổi trong những lần biopsy sau hay trên
NHT sau khi mổ vì dù rút ra nhiều sợi tế bào, biopsy vẫn có thể bỏ sót vùng có
ung thư.
Biopsy có thể làm prostate viêm/inflammation và làm ung thư
dễ lan không? (16). Theo Bs Pat. biopsy đưa đến một chút inflammation nhưng chỉ
giới hạn trong vừa thời vừa điểm, trong khi ung thư cũng tạo inflammation nhưng
kéo dài và lan rộng. Có thể biopsy khởi động việc ung thư lan, nhưng có lẽ phần
biến chứng đó chỉ là…tép riu so với công dụng rất quan trọng của biopsy cho
việc định bệnh và chọn lối chữa bệnh.
(hình 2)
Biopsy có làm tế bào ung thư theo kim lan ra
không? Theo American Cancer Society, điều này có thể xẩy ra trong quá khứ
với kim lớn. Với kim nhỏ ngày nay khả năng ung thư lan rất thấp (5). Thế nào là
thấp so với cao? Mức độ thấp có gây ảnh hưởng gì? Quí quan có thể vào Google
Scholar Search xem có bài nào xin chạy nhựt trình cho các tài tử khác đọc ké.
Bảng tóm tắt rủi ro ung thư:
Thấp: PSA< 10, Gleason score ≤ 6, stage ≤ T2a, 95% sống
hơn 15 năm
Trung bình: PSA 10-20, Gleason score 7, stage T2b/c,
Cao: PSA > 20, Gleason score ≥ 8, stage ≥ T3 và T4,
15-40% sống tới 15 năm
Nếu cần phải làm lại biopsy, sẽ làm 20 tháng sau (17).
Xin chia sẻ trường hợp Tép Riu với tất cả sự dè dặt, vì
không có hai cơ thể hay hoàn cảnh gia đình giống in hệt nhau.
Tép Riu 58 tuổi, tâm hồn ăn uống lên ngôi vì thánh nữ nấu ăn
ngon, không ăn fast foods (KFC, McDonald, v.v…). Tép Riu không cà phê/rượu
bia/thuốc lá, thỉnh thoảng có ăn chè, bánh ngọt, cà rem, rượu nho. Hải đảo
không khí trong lành, đồ biển tươi, rau cỏ không thuốc trừ sâu, mớ cà rốt mua
từ chợ khác cà rốt đất liền: da mịn không chút trầy sát, màu tươi ửng, nhổ cả
rễ giữ tươi lâu.
Tép Riu có việc làm vững chắc, gia đình êm ấm, không chơi
stock, chỉ có một căn nhà và một xe nên không mang nợ nhà băng lu bù, cuộc sống
ngăn nắp, bận rộn nhưng không lo lắng. Tép Riu nhiều bạn bè, có niềm tin tôn
giáo và tâm linh, không áp lực đời sống, không sầu buồn, ít cãi cọ phân trần
dành phần thua/thắng.
Tép Riu không ở trong hội “Ba Cao Một Thấp” (cao đường cao
mỡ cao máu thấp khớp), viếng bác sĩ/nha sĩ định kỳ, đi bộ ngày một tiếng, không
mỡ bụng, Body Mass Index lý tưởng: dưới 21.
Nói rõ như thế để loại trừ những nguyên nhân gây ung thư mà
các emails thân ái dọa nạt rung chuyển hơn động đất: ung thư do hút thuốc, uống
rượu, lo buồn, sống xô bồ, ô nhiễm… Emails cũng chu đáo kê toa: phải xả, phải
thiền, mua chim mua cá thả tứ tung, phải ăn chay nộp tiền xây thiền viện…
Tép Riu bắt đầu thử PSA từ năm 50 tuổi. Trong bẩy năm, PSA
từ 1.3 đến 3.3, velocity là 0.28/năm.
Tháng 11/2012 thử PSA, chỉ trong hai tháng rưỡi, PSA nhảy
lên 4.3.
Tháng 1/2013 PSA vẫn 4.3. Nếu phải tính velocity, thì con số
sẽ là 4.8, một con số “chìm tàu” không tưởng. DRE sờ không thấy “bướu
Dấu hiệu bất thường duy nhất: Free PSA ratio là 14%. Trên
25% là không ung thư, dưới 25% có nghĩa cái “bướu” nhỏ đó rất có thể là ung
thư. Bs hải đảo gửi Tép Riu làm biopsy lấy 19 sợi ở prostate. Theo báo cáo
Patholoy, Gleason score 6. Trong 19 sợi có 2 sợi có dấu neoplasia (mô mới mọc),
không có dấu hiệu metastasis/di cư vào mạch máu, mạch bạch huyết hay mô thần
kinh. Neoplasia ám chỉ cả mô lành lẫn mô ung thư, đặc tính chung là “mới tạo”.
Bs không cho vị trí và kích thước của bướu vì cho là quá nhỏ.
Theo Bs Pat. về sau đọc cả hai báo cáo, thì PSA dưới 2.4 ở
người dưới 50 và “được phép” lên đến 4.5 ở người 50-59. PSA 4.3
chỉ là tép riu. Từ đó gọi tài tử là Tép Riu. Kích thước bướu chừng 4mmx2.25mm.
Chừng mươi năm trước, Tép Riu vẫn có thể “bị” chữa trị bằng
giải phẫu vì Bs không thể nào chắc chắn vận tốc ung thư và metastasis, hoặc
chính bệnh nhân chọn giải phẫu vì không muốn bị đe dọa thường trực khi trong cơ
thể có “ung thư”.
Ngày nay, tài tử Tép Riu có thể lựa chọn đóng một trong hai
phim: giải phẫu hay Active Surveillance.
Trong vòng 40 năm qua, loài người lên tới mặt trăng cách mặt
đất 384.400km, các thi sĩ lên mặt trăng bất kể giờ giấc, thì trái tinh cầu rực
lửa trong cơ thể ít ai nhắc nhở cho đến khi có “vấn đề”, lật đật khoán trắng
cho quí lang Ta lang Tây lang Tàu, lang Băm, lang email.
Khi ung thư ở giai đoạn/stage T1 và T2 tức còn ở trong
prostate như trường hợp Tép Riu, chữa trị là giải phẫu. Có hai loại giải phẫu
do Bs giải phẫu (surgical oncologist) thực hiện
1. “Radical prostatectomy/cắt toàn phần”: Radical có nghĩa
là “tận gốc”. Bs cắt:
- Prostate “trọn gói”
- một số mô, hạch,
- vas deferens (ống dẫn tinh nhập với ống từ seminal vesicle
thành ejaculatory duct (ống xuất tinh), ống xuất tinh đổ thẳng vào
urethra.
- seminal vesicle (tuyến cung cấp 65-75% tinh dịch và chất
bổ dưỡng cho tinh dịch)
- Urethra (ống dẫn tinh và nước tiểu) sẽ bị cắt tạm thời,
sau khi cắt bỏ Prostate, sẽ nối Urethra trở lại (6).
Bs giải phẫu bằng tay hay nhờ robot thường gọi là da Vinci
như trong youtube sau. Quí quan đau tim hay thánh nữ khó ngủ không nên coi:
(hình 3)
2. “Focal therapy/cắt một phần” nơi “được biết là có ung
thư” mục đích tránh rối loạn đường tiểu và liệt dương.
Từ 2008, tổ chức The International Symposium on Focal
Therapy and Imaging in Prostate and Kidney Cancer họp hành ngoạn mục mỗi năm
thay phiên ở Hoa Kỳ và Hà Lan, nhưng còn quá sớm để biết có phải “cầu được ước
thấy” như các đấng lang Tây hân hoan hớn hở hứa hẹn. Lý do: Tới giờ này chưa
biết nguyên nhân tạo UT, trong prostate chỗ nào cũng có thể có tế bào UT, làm
biopsy vẫn có thể sót hoặc không “cập nhật hóa” kịp với tốc độ phát triển của
tế bào UT. Tất cả những phương pháp như DRE, biopsy, ultrasound, CAT scan đều
không dò tìm được tất cả UT, thì khó có thể nói focal surgery không để sót phần
có ung thư
Prostate có hai chùm dây thần kinh. Nếu hai chùm này
không bị cancer Bs giải phẫu sẽ cố không đụng tới. Nếu Bs không cắt đứt các dây
thần kinh, khả năng cương cứng có thể trở lại quanh 18 tháng sau giải phẫu.
Ngay cả một trong hai hay cả hai bị cắt bỏ, khả năng tình dục vẫn còn
(7). Tỷ lệ bất lực không tùy thuộc vào…quảng cáo mà vào sự khéo léo/kinh
nghiệm của Bs nhận diện được những dây thần kinh, và may khéo để sẹo về sau
không ảnh hưởng lên các dây thần kinh đó. Bản tin tờ New York Times: Paul
Nelson 46 tuổi được giải phẫu bằng robot bởi một Bs giải phẫu nổi tiếng ở New
York quảng cáo rằng 98% bệnh nhân an toàn. 5 năm sau, Nelson tiết lộ “Of
course, I wasn’t perfectly fine/Dĩ nhiên, tôi không thuộc loại tuyệt đối an
toàn” (7). Ồ, chữ “dĩ nhiên” đầy cam phận!
Dù cắt toàn phần hay một phần, hậu quả chính vẫn là rối loạn
đường tiểu và bất lực, có thể là lý do chính dẫn tới chọn lựa thà chết còn hơn
tuột lơ ống sậy.
Dù được quảng cáo như dầu cù là Con Cọp, nghiên cứu cho con
số không mấy tươi cười: có tới 86% potency/bất lực, 86-100% rối loạn đường
tiểu. Sự cường dương có thể trở lại sau 2 hay 3 năm, nhưng chỉ làm libido tức
tưởi in hệt…thái giám. Chỉ kể sơ sơ: sự sướng ngất nếu có cũng “khô” vì không
còn tinh dịch. Ngoài ra bệnh nhân phải mang tã có khi suốt đời, bị tê nửa
người…Những tin tức này được lập đi lập lại, với các con số khác nhau, ở
webpages US National Library of Medicine, Memorial Sloan-Kettering Cancer
Center, WebMD, Cancer Research UK (8)...American Cancer Society dẫn New
England Journal of Medicine 01/2013, theo dõi 1,655 người (1.164 giải phẫu
và 491 radiation), 15 năm sau tất cả vẫn có vấn đề (cường dương, đại và tiểu
tiện): 87% ở người giải phẫu và 93.9% ở người có radiation (9). Radiation là
dùng một nguồn năng lượng để phá các sợi DNA của tế bào ung thư. Phá là làm vỡ
hay làm gãy, không phải “đốt” là làm cháy. Tùy loại therapy, Radiation có thể
energy cao hay thấp.
Bs Durado Brooks dẫn báo cáo của US Preventive Services Task
Force a. chừng 30% bệnh nhân có một trong những hậu quả trên b. cứ 200
người thì có 1 người chết 30 ngày sau khi giải phẫu (10). Bs Brooks là giám
đốc Prostate and Colorectal Cancers, American Cancer Society
Tép Riu may mắn có một oncologist hải đảo không lùa Tép Riu
lên bàn mổ mà dùng hư chiêu Active Surveillance “No treatment is best
treatment/Cách chữa hay nhất là không chữa gì hết”. Onco: mass, tumor;
oncologist là Bs chuyên khoa UT. Bs gửi Tép Riu về nhà đuổi gà hẹn làm PSA và
biopsy tháng 8/2013.
Theo Bs Brooks ở Mỹ cứ 9 trong 10 người có prostate cancer
được điều trị cấp kỳ ngay sau khi được chẩn đoán có ung thư, vì không bao giờ
nghe tới Active Surveillance/ Canh Chừng. Tép Riu may mắn là người thứ 10.
Active Surveillance áp dụng cho bệnh nhân còn trẻ, mạnh
khỏe, stage 1 hay 2. Active Surveillance khác với Watchful Waiting “Nothing we
can do/Không làm được gì hết” tức đợi triệu chứng bệnh xuất hiện, dành cho
người lớn hơn 70 tuổi cuộc đời còn lại có thể -+10 năm nữa. Có webpage còn
khuyên bệnh nhân nên làm di chúc. Hiện nay, một số y sĩ không còn dùng chữ
Watchful Waiting vì cho bệnh nhân cảm tưởng “không làm gì cả”. Brooks nhấn mạnh
chính các bác sĩ cũng chưa thống nhất về ý nghĩa và áp dụng giữa Watchful
Waiting và Active Surveillance (10).
Dù tên gọi là gì, bệnh nhân cần biết đang chờ đợi những gì.
Theo Brooks, Active Surveillance là hoãn giải phẫu hay
radiation cho đến khi có dấu hiệu cần thiết, có thể là vài năm hay cả đời. Bs
sẽ theo dõi bằng PSA velocity, Free PSA Ratio và biopsy, canh chừng nếu có
triệu chứng tiểu ra máu, đau lưng, đau bụng dưới hay háng. Nhưng bệnh nhân với
tâm lý muốn đẩy ngay mầm ung thư mà họ cho là kinh khủng trong người, khi được
báo “Không Cần Làm Gì Hết” thường chạy bay biến đi tìm một bác sĩ khác để “được
làm gì”, và rất hài lòng với đề nghị giải phẫu hay tiêu diệt tế bào cancer bằng
radiation bất chấp hậu quả của hai lối điều trị này. Điều kỳ nhất là khổ
chủ muốn phá hủy Prostate của mình hăng hái hơn cả Bs (10). Người ta, kể cả bác
sĩ, sợ ung thư quá và thà rủi ro tiểu són liệt dương hơn là chết.
Nhưng ngay cả khi bệnh nhân có hiểu biết về Active
Surveillance cũng còn nhiều yếu tố khác ảnh hưởng tới việc chọn lựa này. Đó là
sự ủng hộ của Bs, gia đình và bạn bè. Quan trọng nhất là bệnh sử của bệnh nhân,
kinh nghiệm có với bệnh nhân cancer khác và quan niệm về cuộc đời phía trước.
Ít webpage nói rõ hậu quả tiêu cực (tiền bạc/nhân mạng) của
chữa trị quá mức/ overtreatment là nguyên nhân vẽ ra màn Active Surveillance.Ý
niệm Active Surveillance có thể còn mới mẻ, nên webpages chuyên ngành luôn
khuyến khích bệnh nhân “self-educated/tự học”. Chữa trị không còn là độc quyền
của y sĩ trong thời buổi toàn cầu hóa tin tức như hiện nay.
Hơn 30 năm nay “cắt phăng” là cách dễ nhất. Làm biopsy, hơn
chục cái kim đâm nát prostate khiến nhiều tuần lễ sau nước tiểu và tinh
dịch còn trộn máu, nhưng vẫn có thể bỏ sót một vài tế bào ung thư phục
kích. Oncologist/Urologist/Surgeon không là thầy bói tiên đoán vận mệnh của
prostate. Còn đợi gì mà không cắt một cục thịt vô dụng và nguy hiểm?
Tuy nhiên, như Tagore viết “Một đầu óc duy lý giống như con
dao hai lưỡi có thể làm chẩy máu tay”. Chữa trị hiện nay chỉ xoay quanh cái hạt
Walnut 3cm làm bệnh nhân và gia đình hốt hoảng theo quên rằng dù có ung thư con
người vẫn có một đời sống đẹp. Cái tuyến prostate dù hư nhưng giống như con
mình nó không... hỏng. Con cái không phải hễ hư là hỏng hoặc không hỏng cũng cứ
hư. Người Ấn Độ vô địch về tưởng tượng, nhân cách hóa. Theo kinh Veda Ấn Độ,
Linga/dương vật tượng trưng cho quyền uy tối thượng của tri thức và sáng tạo.
Yoni, bộ phận người đàn bà, cái ổ ẩn mật chuẩn bị đón nhận sự sinh tồn. Linga
của thần Shiva là biểu tượng cho sự vượt thẳng, sự thăng hoa. Sự dựng đứng
tượng trưng cho lửa là nơi cư trú của Đấng Thông Suốt, bên trong chứa đựng Đấng
Hồi Sinh.
(hình 4)
Một vụ ly dị phải suy nghĩ năm hồi bẩy trận, thủ tục toà án
bắt tương nhượng chán chê trước khi ra phán quyết. Prostate, hậu phuơng của
Linga, chăm chỉ ngỏng đầu làm việc không ngừng chưa xin nghỉ không lương ngày
nào lại không được hưởng xa xỉ ấy. Đây là một điểm tâm lý còn phủ lớp màn đóng
kín chưa ai phân tích tại sao nam tài tử không dám cắt tiết một con gà hay đập
chết một con mèo nhưng dễ dàng tự…ám sát. Tại quá sợ ung thư? Tại không thực sự
trân trọng sức khoẻ? Bị dư luận xã hội mua đứt rằng phải tin lời bác sĩ? Vì bị
nghiền nát trong “văn hóa tiêu thụ” độc nhất vô nhị của nước Mỹ “phải nợ mới có
credit ngon, phải cắt mới chữa được ung thư”.
Không ai hỏi bệnh nhân choáng váng thế nào, đau đớn ra sao,
cô độc có thể đưa đến những toan tính gì…Bệnh nhân cũng chỉ sợ mất mặt làng xã
vì phải mang tã hơn là ý nghĩa của việc cắt bỏ một mầm sống. Ít ai nhớ
tới nhiệm vụ đầu tiên của Hội Hồng Thập Tự Quốc Tế “…che chở mạng sống và phẩm
cách cho nạn nhân khỏi vũ khí, bạo lực…” Phải cố cứu cả mạng sống và phẩm cách
khi “còn nước còn tát”, cách ngôn Việt Nam có vẻ thích hợp trường hợp này.
“Hai muơi năm sau, bạn sẽ thất vọng hơn nữa
vì những điều bạn đã không làm hơn
là những điều bạn đã làm.
(H.
Jackson Brown Jr.)
Cú phone từ hải đảo báo tin có “ung thư nhiếp hộ tuyến” chỉ
làm hoảng hốt trong giây lát, người viết liền sắm vai Lính Chữa Lửa vì sẵn đang
theo dõi chứng BPH (nhiếp hộ tuyến tăng kích thước) cho thành viên trong nhà,
và vì gia đình Tép Riu ở xa đất liền khó cơ hội mua sắm. Nắm giữ chức “chủ tịch
ủy ban nhát gan” vì sợ dao kéo, Lính Chữa Lửa cho là phải “ra tay” trước thay
vì ngồi chờ tháng 8 năm Dần tháng 3 năm Ngọ. Làm gì để “diệt ung thư” mà không
hại người bệnh? Làm sao chạy đua với kim đồng hồ chỉ còn bốn tháng khi Lính
Chữa Lửa i tờ không chút kiến thức y khoa. “Tát” gì khi bí kíp duy nhất là kết
quả PSA Tép Riu gửi qua email, với định nghĩa mà Lính phải lội bì bõm mới hiểu
chút đỉnh: total PSA, Free PSA ration, prostatic acinar adenocarcinoma, High-grade prostatic intraepithelial neoplasia…
Hai tuần lễ đầu, ngoài internet Lính la cà ở thư viện, tiệm
sách, bệnh viện, tiệm Whole Food. Càng đọc tài liệu nhắm thanh toán “cái mầm
chết”, bức tranh Conventional Treatment càng hiện lên càng gây sững sờ vì độ
“chính xác” không …chính xác đến vô lý.
- Nguyên nhân gây UTNHT: không rõ
- PSA: chỉ chính xác 55%
- DRE, biopsy, Ultrasound, CAT scan: vẫn có thể sót tế bào
UT
- PSA velocity: nghiên cứu cho con số khác nhau
- Giải phẫu và Radiation: dẫn tới rối loạn đường tiểu/khả
năng sinh lý
- Active Surveillance-Watchful Waiting: Bs cũng không phân
biệt
- Active Surveillance chỉ là trì hoãn (giải phẫu,
radiation…)
Cả một hệ thống y tế khổng lồ khập khiễng chạy theo chữa
triệu chứng, chữa con số, chữa kết quả thử máu…mà không màng đến bệnh nhân.
“Bệnh nhân” chỉ là cái bóng mờ cạnh cái bướu vô hình. Quan tòa không thèm
liếc nhìn “bị can” hoang mang run rẩy trước vành móng ngựa, lạnh lùng tuyên án.
“Ông bị ung thư” là án tử hình, Giải Phẫu là khổ sai vô hạn, Active
Surveillance là chung thân hữu hạn. Lính mới đọc đến đâu dấu biệt tới đó không
cho Tép Riu hay vì thánh nữ trong nhà chỉ muốn Tép Riu trắng án.
Thình lình Lính mới lưu ý tới sự ca tụng thái quá “ăn uống
kiểu Mediterranean” của người Ý/Hy Lạp/Tây Ban Nha: nhiều rau, trái, cá, ít sữa
dầu mỡ thịt... cho là vì vậy người dân vùng Địa Trung Hải thon gọn và ít ung
thư. Cách ăn uống này đâu có khác gì món Việt? Món ăn VN còn lành mạnh
hơn vì không có sữa + phó sản vốn là những món mà giới nghiên cứu ung thư Trung
Hoa cấm kỵ. Những món như canh chua cá kho tộ - gỏi bắp cải- chả cá thì là…vừa
ngon vừa bổ vừa rất “nên thuốc”. Món phở với hồi-quế-gừng--ớt toàn là “thuốc”
mà thời nữ hoàng Cleopatre phải trả bằng vàng mới có.
Lại chăm chú đọc tới đọc lui báo cáo bệnh lý ghi dòng nhỏ
xíu Tép Riu thiếu vit.D/Vitamin D deficiency. Vit. D giữ vai trò gì trong ngăn
cản tế bào ung thư biến thành "dữ"? Cơ thể còn thiếu vitamin gì nữa?
Thiếu vitamin liên hệ thế nào tới ung thư? Đơn chất hợp chất nào bù lượng
vitamin thiếu?
Kỷ niệm trong gia đình bà nội dùng nghệ đen nghệ vàng mật
ong ngải cứu chữa đủ thứ “bệnh” vào 60 năm trước thời một viên Ganidan hay
Dagénan của Pháp quí như vàng. Tại sao không trở lại…thời bà nội dùng thực phẩm
thiên nhiên tránh dao kéo mổ xẻ?
Tình cờ vớ trong một tiệm Whole Food cuốn Alternative
Medicine của Burton Goldberg Group liệt kê hơn 200 thứ bệnh trị bằng cây cỏ dân
gian. Cuốn sách được coi là Kinh Thánh hơn một ngàn trang giấy khổ lớn, tái bản
lần thứ hai, đủ hiểu người Mỹ cũng nương tựa vào Mẹ thiên nhiên. Internet la đà
chuyện đau đớn lẫn vui mừng của bệnh nhân Cancer. Có người chỉ uống nước cà rốt
trong vòng 2 tuần. Nhà văn Aleksandr Solzhenitsyn viết là ông dùng trà Chaga
chữa khỏi ung thư. Đối chiếu với những websites chuyên ngành như Medicine.net,
webMD, Harvard, John Hopskins, Mayo Clinic, Medicine.net, JAMA, National Cancer
Institute...(11) đôi khi bổ túc nhau hay trái ngược nhau. Website này bảo
Brazil nut rất tốt vì nhiều Selenium, website kia lắc đầu quầy quậy. Website
khác nói calcium cao có thể làm tăng prostate cancer. Website này bảo giá làm
từ hạt broccoli có chất sulfurophane 30-50 lần nhiều hơn broccoli thường có thể
diệt tế bào ung thư.
Rốt cuộc Lính mới cũng “khoanh vùng” được một số rau cỏ theo
tiêu chuẩn do các webpages đề ra:
1. tiêu hủy/ngưng không cho tế bào ung thư phát triển
2. nâng hệ miễn nhiễm/Immune System
3. nâng mức Antioxidants
4. diệt Free Radical
Dù Immune System, Free Radical là những khái niệm mới còn
trong vòng nghiên cứu nên mạnh ai nấy hiểu, nhưng đọc hoài thì ngộ ra rằng dân
gian còn đi trước Hippocrates “Food is your medicine/thực phẩm chính là thuốc”.
Bắt đầu tháng 6/2013, Tép Riu theo một Nutrition Road Map
gồm hai nhóm: nhóm bổ dưỡng và nhóm tạm gọi Cancer-Fighter. Cả gia đình
Tép Riu chuyển qua ăn gạo lức, nhiều broccoli, cà chua, thì là, gà, đồ biển,
dầu olive, muối biển Himalaya, làm giá từ hạt broccoli/kale/bắp
cải/alfafa…Nguồn tin tình báo Homeleaks cho hay Tép Riu vẫn ăn ngon lành khiến
các cô người mẫu phải ao ước và triệu phú ốm lăn ốm lóc trên đống vàng muốn
đánh đổi. Mật báo viên cho hay ngoài danh sách DON’T, Tép Riu không kiêng cữ
thứ gì, dọn gì ăn nấy, thích gì ăn nấy. Tép Riu biết rằng dinh dưỡng chỉ có thể
thay đổi ung thư giai đoạn đầu nên càng vui miệng càng tốt. Sáng chàng hân hoan
ăn bốn lát sandwich, trứng chiên, thịt bò thịt heo nạc, khoai ghiền, rau sống…
Chàng nhẹ nhàng sơi thêm một chén oat meal, một dĩa trái cây cùng sữa đậu nành.
Sợ sữa buồn, chàng rón rén thêm ly nước cam cho có bạn và sau cùng nhanh chóng
thanh toán chiến trường lén thánh nữ dấu hai nắm đủ loại hạt trong túi áo. Mớ
hạt đó buổi trưa chàng đi bộ ngoài nắng chia cho mấy chú sóc bươn bả chạy theo
xin xỏ…Buổi tối xum họp gia đình, chàng vui vẻ sơi tái ba chén cơm nếu có món
canh chua cá kho rau xào tôm rang chem chép nướng …Đây là điều đáng lưu ý vì
thường “bệnh nhân” ung thư khi không kiêng khem đủ thứ, trên đầu mọc một dàn
dưa leo, tay trái leo một dây mướp đắng, tay phải tháp một cây đu đủ đực, người
xanh um như một vườn rau biết đi, cay như một củ gừng, vàng khè như một củ
nghệ, thở toàn mùi tỏi, sáng sớm uống hai muỗng dấm táo. Ăn uống không đầy đủ,
không quân bằng, thiếu các sinh tố hay amino acid mà cơ thể không chế tạo được
sẽ dẫn đến hàng trăm thứ bệnh. Vấn đề là ăn gì và nấu thế nào? Câu trả lời đến
từ nhà bếp. Thế là “Trong tay thánh nữ có đời Tép Riu”.
Cũng từ tháng 6/2013, “tủ thuốc Cancer-Fighter” của Tép Riu
bắt đầu “đi vào hoạt động”.
Trà: Quế, Dandelion Root, Chaga Tea, Rosemary, Kashmiri
Tea, Triphala, Essiac
Hạt: Hemp Seed, Flaxseed, Sunflower, Chiaseed
Nut: Brazil nut, Pitashios, Walnut, Almond, Kỷ Tử/Goji
Supplement: Vit. D, Seaweed, Wheat Grass….
Sẽ trở lại với những loại rau cỏ, chất khoáng này trong bài
tới, từ cỏ dại Dandelion rẻ tiền đến nấm đắt tiền.
Ngoài ra, Tép Riu còn phải theo một danh sách “DON’T”, nói
KHÔNG với
Cá lớn, cá nuôi
Thịt ướp (sausage, bacon, hotdog)
Sữa + phó mát/cheese + yogurt,
Mỡ động vật và một số dầu thực vật
Các loại nước ngọt-cà phê-rượu bia
Đường trắng, bánh mì trắng, gạo trắng, mì ống
100% juice cũng khó tin vì không rõ thành phần trái cây,
thành phần hoá học
Tép Riu chăm chỉ ăn uống, đi bộ ngày hai tiếng, không
hy vọng hão, không thất vọng sảng, sự chấn động ban đầu phai dần. Tép Riu không
sống với “cái tôi” thường thấy ở những “tiến sĩ”. Có lẽ vì là tiến sĩ toán, Tép
Riu biết khoa học có nghĩa là tò mò mới tiến bộ nên hớn hở ghi vào bộ não trắng
tinh kiến thức mới mẻ. Với hiểu biết giới hạn và “tủ thuốc dã chiến
Cancer-Fighter” tài tử chánh tài tử phụ chỉ dám hy vọng giữ PSA yên mức 4.3, vì
nếu tính nhẩm kiểu…“thuyền ra cửa biển”, mỗi 2.5 tháng tăng một chấm, một năm
tăng gần 5 chấm, thuyền chưa ra tới biển đã chìm lỉm.
Sau ba tháng (sáu/bẩy/tám) thử PSA từ 4.3 giảm xuống
2.6 (4 là mức “an toàn”).
PSA từ 3.3 lên 4.3 rồi xuống 2.6! Oncologist vò đầu bứt tai!
PSA nhảy tanh tách như một con cào cào buổi khai trường, đứng yên suốt 10 tháng
rồi đột ngột xuống thang. Tép Riu làm khoa học mất mặt bầu cua vì không biết
chẩn đoán ra sao.
Theo Bs Pat. ung thư đồng nghĩa với đau đớn và chết nhưng
chỉ đúng cho ung thư thứ dữ, hết thuốc chữa, khi người bệnh đã có triệu chứng
lâm sàng. Rất có thể có nhiều người bị ung thư nhưng thoát chết mà không
hay biết vì một tình cờ may rủi nào đó trong đời, trong đó có lối sống và ẩm
thực. Điều này giải thích có rất nhiều người cà phê, trà rượu, không kiêng cữ
ăn uống nhưng không bị ung thư. Ngược lại, bà sơ bị ung thư vú rất nhiều.
Tép Riu biết có ung thư chỉ vì cái test PSA oái ăm 4.3. Có
thể
a. chàng đã có “mầm” ung thư từ lâu nhưng không biết
b. nếu lab thử PSA dùng một phạm vi tham chiếu
(reference range) khác thì PSA Tép Riu cho ra một số thấp hơn
c. nếu Tép Riu không thử PSA, chàng hoàn toàn không hay
biết, hồn nhiên sống và chỉ lơn tơn chết vui vẻ vì bệnh khác. Bố của Tép Riu
đang mạnh khỏe vào tuổi 89.
Một oncologist cho là Tép Riu có cơ thể của một…quái nhân.
Ông cho rằng có thể do thực phẩm nhưng herbal agents/cây cỏ có thể là nguyên
nhân dù không chắc lắm vì Tép Riu không có “nhật ký” ghi chép ăn uống mỗi ngày.
Ông cho rằng có thể một loại trà quỷ quái làm giảm libido khiến Prostate không
thèm “bực mình”, không “căng” nên PSA thấp?
Tép Riu từ chối không làm biopsy tháng 8 như Bs đề nghị. Bs
hẹn làm PSA tháng 12/2013.
Sự kiện có nhiều nhưng sự thật chỉ có một. Cơ thể và tâm
linh con người không thể tách rời nhau. Tép Riu có gia đình hạnh phúc bạn bè ân
cần, có niềm tin mãnh liệt vào đời sống dù chưa biết ngắn dài: một mặt thảo
chương trình dài hạn ngắn hạn, một mặt nhận săn sóc chăm lo và chuyển cho người
khác.
Có lẽ chính bản năng sinh tồn tự động làm việc mà không cần
sự can thiệp của não bộ và những định nghĩa mơ hồ “Boosting Immune System/nâng
hệ thống miễn nhiễm”. Có thể Tép Riu tha thiết với cuộc đời vì “chỉ có một cuộc
đời tươi đẹp này để sống” khiến cơ thể tự hàn gắn. Hay tình yêu thương gia đình
ràng buộc khiến Tép Riu không thể rời xa ít nhất lúc này? Hay Tép Riu có công
trình dở dang cần làm xong chưa…đi được?
Tép Riu đã tự cứu mình khi đổi cách ăn uống và tựa vào Mẹ
Thiên Nhiên dùng nhiều cây cỏ hơn là “thuốc” trích hóa chất từ cây
cỏ. Có thể trong “tủ thuốc Cancer-Fighter” và thực phẩm hàng ngày, có đơn chất
hợp chất nào đó bổ xung chất cơ thể Tép Riu đang thiếu? Cobalt, iodine, iron,
selenium, magnesium…? Nutrition Road Map có vẻ như giữ vai trò quyết định giai
đoạn này. Chắc không nên hỏi 10 năm 20 năm sau nữa ra sao, không nên ép thời
gian quá mức. Vì còn nhiều ẩn số.
Loại bướu Tí Quậy của Tép Riu mới mọc, không sờ thấy, không
cần giải phẫu, không cần quang tuyến, không cần uống thuốc, không lang thang
quậy phá hàng xóm, tại sao mang tên đáng sợ là ung thư/cancer? Giá Bs
thẩy Tép Riu lên bàn mổ, anh nhóc Tí Quậy này sẽ là một gánh nặng xã hội chừng
vài chục ngàn đô la. Năm 2010, tốn phí cho Prostate Cancer là $11.85tỷ đô
la (16). Cách chữa trị tối tân hơn, nhưng kết quả có khá hơn? Có giảm hậu quả
nghiêm trọng như nêu trên? American Cancer Society đặt câu hỏi và tự trả lời
“Câu trả lời thật đáng ngạc nhiên “Ai mà biết? Mà biết làm quái gì mới được
chứ?” (17)
Theo Bs Pat. trường hợp Tép Riu nên gọi là Indolentoma
hay PEN (Prostatic Epithelial Neoplasia).
Indolentoma: In: không; Dolent: đau; Oma: bướu.
Epithelia: biểu bì, lớp ở trên hay ở trong các cơ quan; Neo:
mới; Plasia: mọc.
Theo Bs Jonathan Oppenheimer, ngoài lý do bệnh lý, chữ
Neoplasia không mang gánh nặng đe dọa. Nó giúp giới y sĩ chẩn đoán, giúp bệnh
nhân và bác sĩ dễ đi tới một đối thoại hợp lý, đồng thời cũng giúp bệnh nhân
lựa chọn cách điều trị và do đó có thể làm giảm hậu quả tiêu cực của chữa trị
(12).
Bs George D. Lundberg trong bài “Indolentomas: what is
and is not cancer” kêu gọi “Call Them 'Indolentomas,' Not Cancer/Gọi là
Indolentomas, không gọi Cancer”. Theo ông, tất cả “bệnh nhân” nghe tin bị ung
thư như lửa dí vào tóc. Dù Bs cố làm êm dịu mặt trận “Ung thư cuả ông chưa
lan, Ung thư chỉ mới chớm hà! Chúng ta khám phá ung thư kịp thời” thì chữ dùng
vẫn là ung thư. Bệnh nhân sợ hãi cố thoát ra và thế là “Bs giải phẫu bán dịch
vụ mổ xẻ dễ như ăn cơm sườn/A surgical sell by a surgeon becomes really easy”.
Theo Bs Lundberg, việc đổi tên sẽ gặp chống đối, nhưng
“Chúng ta phải hợp quần dùng khoa học và luơng tâm nghề nghiệp để thực
hiện điều tốt đẹp nhất cho quyền lợi bệnh nhân và luôn thể báo cho
nhóm luật sư và người điều hành bệnh viện nên có gan ra ngoài
khuôn khổ”. Ông cũng kêu gọi giới y sĩ đóng góp ý kiến. Ngay cả National Cancer
Institute và JAMA cũng ủng hộ điều này (13). Trời đất! Thế thì y sĩ giải phẫu
ung thư sắp đi xin tiền thất nghiệp? Không phải dỡn chơi! Khủng hoảng tinh thần
của giới y sĩ vì thưa kiện, tiền thưởng kếch xù cho người thắng kiện, tiền đóng
bảo hiểm nghề nghệp leo thang và một số Bs quyết định bỏ nghề là những điều có
thật. Có lẽ chỉ cộng đồng VN có nạn ép con học bác sĩ để được tiếng “bố mẹ quan
đốc”, một quan niệm có từ thời Pháp thuộc rơi rớt từ thời Nho sĩ.
Bs Lundberg, National Cancer Institute và JAMA có những bài
trên cho giới y sĩ, không cho chúng sinh vô tội. Đã đến lúc quí tài tử cũng
phải hô to
“Bệnh nhân! Hãy ở tuyến đầu”
Muốn ở tuyến đầu không khó trong thời buổi tin học này! Tới
giờ này y học chưa biết hết ngõ ngách nguyên nhân ung thư, do đó không có chữa
trị nào tuyệt đối an toàn hay không an toàn. Những khám phá đều tương đối. Các
nghiên cứu/tài liệu luôn dùng chữ “có thể/may be” thì đừng “ép” Bs hay trông
mong Bs “phải biết quá nhiều”. Bs chỉ là người nhắc lại những gì học ở nhà
trường, họ không phải là người sáng chế. Bs như người làm bánh nướng bánh dẻo
ngày tết trung thu một trăm cái in hệt nhau. Không có giải pháp “one size fit
all” khi cơ thể có những ẩn số riêng ảnh hưởng to lớn đến chẩn đoán và chữa trị
như yếu tố di truyền, kích thước/vị trí cái bướu…American Cancer Society cung
cấp một danh sách câu hỏi (15) nếu tự tìm hiểu và trả lời trước khi mếu máo gõ
cửa bác sĩ chắc chắn cứu vãn được thời gian, tiền bạc và mạng sống. Tự mình đi
tìm sự thật là một thách đố và cũng là một tự do trong thời buổi tin học đầy
rẫy tin tức: phân tích đúng/sai và sử dụng chúng thế nào là tùy mỗi người.
Làm sao ở tuyến đầu! Kết quả 2.6 trên là từ cố gắng dù đầy
rẫy sai lầm. Hoang mang giữa bí mật của cơ thể, của thiên nhiên và sự phức tạp
của hàng ngàn trang giấy, Lính Chữa Lửa non nớt đã phạm nhiều sai lầm, từ hệ
trọng như chưa biết giai đoạn/stage đã xem Focal Surgery như giải pháp tốt
nhất; cho đến đơn giản là đọc tào lao đến khi hỡi ơi khám phá chỉ 20% nghiên
cứu chuyên môn thật sự có giá trị, và đôi khi các giá trị đó cũng thất lạc vì
hiện tượng tam sao thất bổn khi đến tay đại chúng, chưa kể đại chúng i
tờ. Nhưng cũng chính từ sai lầm ấy, Lính mới sắp xếp được bài này theo
tiến trình hợp lý. Nếu bài viết giúp làm sáng tỏ đôi điều thì đó là “duyên
lành” của Tép Riu, của Bs Pat, của những nghiên cứu và cả những chú chuột trong
phòng thí nghiệm.
“Giữa đoàn hùng binh có anh đi hàng đầu”
hay
“Giữa đoàn hàng binh có anh đi hàng đầu”
hoàn toàn là lựa chọn cá nhân
Nguồn tin HomeLeaks cho hay Tép Riu đang sống vui sống khỏe
với PSA 2.6. Tép Riu sẽ làm gì để giữ PSA dưới 5, giữ PSA velocity dưới 0.6
μg/l/y, là phim bộ nhiều tập. Nhiệm vụ chữa cháy đã xong, Lính Chữa Lửa thơ
thới lui về trồng rau, trả sân khấu cho tài tử Tép Riu. Riêng với bạn đọc kiên
nhẫn, thưa thốt đôi điều nhân duyên đưa đẩy thoảng nghe từ lớp thiền Miến Điện
một ngày tháng 5/2013, tiểu bang xanh Washington.
đau đớn bệnh tật ư?
đó mới là bạn đường chung thủy
lẽo đẽo theo mình cả đời
dù thề thốt nặng lời không ai chết theo mình cả
chỉ bệnh tật mà thôi
hãy thăm hỏi lắng nghe Tí Quậy nói gì
đừng nghiến răng trợn mắt
nó trợn mắt lại là bỏ mạng sa tràng
mỗi sáng nhớ chào hỏi lễ phép “nè Tí Quậy thức dậy uống nước
nào”
chuyện trò mỗi ngày hỏi nó cần gì
muốn nghe nhạc nhẹ hay dắt tay đi bộ ngoài bãi biển
buổi tối nhớ xoa lưng ân cần “Tí Quậy ơi ngủ cho ngoan”
nếu dứt bỏ, nhẹ tay êm ái mỗi ngày một chút
nếu chặt phăng, Tí Quậy dẫy đành đạch mình cũng chết ngay
chưa chắc ai chết trước
nhớ rằng các tế bào sinh ra đều lành
như tinh trùng ban đầu thụ thai trong trứng
nếu con đẹp đẽ khoẻ mạnh là con mình
chẳng lẽ con quặt quẹo bất toàn là con ông hàng xóm?
còn biết ngày mai sẽ ra đi,
vẫn vui như không phải hôm nay ngày cuối
bên đồi hoa, Dandelion vẫn rực vàng
vẫn có một đời tươi đẹp đón chờ
nếu khi ra đi mang theo niềm tin yêu và hy vọng
rằng nếu bắt đầu lại từ đầu
xin khoan
xin khoan đừng đi vội về sau
ánh sáng rực rỡ tràn ngập trái tim
của sát na gặp gỡ cuối cùng
là buổi bình minh của kiếp sau
Riêng gửi bạn đọc giai đoạn T4 bài hát Le Papillon,
http://www.youtube.com/watch?v=HQ5jFuJYupA
Enfin….
Pourquoi les jolies fleurs se fanent?
Parce que ca fait partie du charme.
Rồi ra…
Tại sao hoa xinh rồi cũng tàn héo?
Ô kìa! Bởi vì tàn héo cũng đẹp chứ sao
Trần Thị Vĩnh Tường
14-24 tháng chín 2013
Viết từ Suối Nước Trong
*** *** ***
chú thích
Conventional Treatment/Chữa Trị Thông Dụng, là những phương
cách Bs thường chọn chữa trị ung thư, gồm
Không rõ có nghiên cứu nào về sự “bực mình” khi quí quan
liếc các cô nhà nghèo ít vải: một ngày bực mấy lần, căng bao lâu, số lần bực có
hay đổi theo tuổi tác, tới tuổi nào hết bực, sự bực mình này có ý nghĩa gì về
phương diện bệnh lý và tâm lý học: phản ảnh sức khoẻ tốt cả tâm lý lẫn thể xác
hay ngược lại?
Bs George D. Lundberg, cựu chủ nhiệm của JAMA trong suốt 17
năm, bị JAMA cho nghỉ việc “vì bất đồng chính kiến” JAMA, viết tắt của The
Journal American Medical Association. Ai bảo nước Mỹ luôn “trong suốt”?
http://en.wikipedia.org/wiki/George_D._Lundberg.
4. United States Preventive Services Task Force (USPSTF) và
National Cancer Institute (NCI) đều trực thuộc bộ Y Tế (U.S. Department
of Health and Human Services) nhưng độc lập trên nguyên tắc chuyên môn.
USPSTF: do bộ Y Tế thành lập, yểm trợ tài chánh và nhân sự
để duyệt xét bằng chứng của sự hữu hiệu và làm đề nghị cho các dịch vụ y khoa
phòng ngừa. USPSTF gồm các nhà chuyên môn trong ngành y khoa cơ bản (primary
care physicians) và dịch tễ học (epidemiologists) độc lập và đặt trọng tâm vào
sự hữu hiệu của các kỹ thuật y khoa trên sự ngừa bệnh.
NCI: đảm trách sự điều hành và yểm trợ các dich vụ y tế để
nghiên cứu, đào luyện và phổ biến những dữ kiện liên hệ đến nguyên nhân, phòng
ngừa, định bệnh và điều trị ung thư.
Cả hai cơ quan độc lập với các cơ sở y và dược học thương
mãi nhưng vì trực thuộc vào bộ Y Tế, đôi khi ý kiến của họ có thể phải phản ảnh
đường lối chính trị của đảng cầm quyền, và đảng cầm quyền có thể bị lobby của
các cơ sở thương mãi mua chuộc.
tham khảo
1). Suicides linked to prostate cancer test, expert warns
3).Elizabeth Radke, MPHFaina Linkov, PhD University of
Pittsburgh Cancer Institute - Epidemiology of Prostate Cancer - University of Pittsburgh
4). Otto Warburg, The Prime Cause and Prevention of Cancer
5). Does surgery cause cancer to spread?
6).Radical Retropubic Prostatectomy
7). Nerve-Sparing Radical Prostatectomy
8). Surgery for prostate cancer
Managing Side Effects
Radical Prostatectomy
Sexual Dysfunction after Radical Prostatectomy
9). Study Confirms Long-Term Side Effects from Prostate
Cancer Treatment
10). To Treat or Not to Treat Prostate Cancer: That Is the
Questionhttp://www.cancer.org/cancer/news/expertvoices/post/2012/01/18/to-treat-or-not-to-treat-prostate-cancer-that-is-the-question.aspx
11). Pomegranate, Green Tea, Turmeric And Broccoli May Help
Fight Prostate Cancerhttp://www.medicalnewstoday.com/articles/261688.php
6 Cancer-Fighting Superfoods http://www.health.com/health/gallery/0,,20430736,00.html
Foods That Fight Cancer™ http://www.aicr.org/foods-that-fight-cancer/
Seven (Easy to Find) Foods That May Help Prevent
Cancer http://www.webmd.com/cancer/features/seven-easy-to-find-foods-that-may-help-fight-cancer
10 Foods High in Vitamin D http://www.globalhealingcenter.com/natural-health/10-foods-containing-vitamin-d/
Johns Hopkins Dietary Guidelines for Cancer Patients http://www.livestrong.com/article/399812-johns-hopkins-cancer-diet/#ixzz2ToRO2x33
Fat Intake After Diagnosis and Risk of Lethal Prostate
Cancer and All-Cause Mortality http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1696179
Prostate Cancer: Epidemiology, Screening, and Biomarkers
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1578720/
12). Jonathan Oppenheimer, MD, FCAP, Prostatic Epithelial
Neoplasia
(PEN), a new name for a common and overtreated pathologic
finding.
13). George D. Lundberg, MD, Call Them 'Indolentomas,' Not
Cancer http://www.medscape.com/viewarticle/809982_2
14). Ian Thompson, MD, và đồng nghiệp, Assessing Prostate Cancer Risk: Results from the Prostate
Cancer Prevention Trial, Journal of the National Cancer Institute,
Vol. 98, No. 8, April 19, 2006 , articles 529 http://jnci.oxfordjournals.org/content/98/8/529.full.pdf
15). Questions to Ask My Doctor About Prostate Cancer http://www.cancer.org/acs/groups/cid/documents/webcontent/003289-pdf.pdf
16). The Cost of Cancer http://www.cancer.gov/aboutnci/servingpeople/cancer-statistics/costofcancer
17). Prostate cancer detection at rebiopsy after an initial
benign diagnosis: results using sextant extended prostate biopsy
http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1807-59322008000300009&lng=en&nrm=iso&tlng=en
XBIRA 250MG contains a medicine called abiraterone acetate. It works by stopping your body from making testosterone; this can slow the growth of cancer cells.use to treatement of prostate cancer. take only as per the doctors guideline.
Trả lờiXóa